TOYOTA PROACE CITY 2022 Instrukcja obsługi (in Polish)

161
Jazda
6
Eco
W celu zmniejszenia zużycia energii poprzez ograniczenie wydajności układów ogrzewania i klimatyzacji bez ich wyłączania.W celu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej pochodzącej z akumulatora trakcyjnego poprzez ograniczenie momentu obrotowego silnika.
Power (Silnik elektryczny)
Umożliwia osiągnięcie przez pojazd z pełnym obciążeniem (DMC) takich samych parametrów jak pojazd nieobciążony w trybie Normal.
NOTIC E
Wszystkie tryby, z wyjątkiem trybu Normal, są wyświetlane na panelu wskaźników.
NOTIC E
Tryby jazdy na luzieW zależności od wersji lub silnika, w przypadku skrzyni biegów EAT8 i z wybierakiem napędu w trybie D, stopniowe całkowite zwolnienie pedału przyspieszenia pozwala na swobodne toczenie się, co może pozwalać na oszczędzanie paliwa.Spadek prędkości obrotowej silnika to normalne zjawisko (licznik obrotów
wskazujący bieg jałowy, mniejszy hałas silnika).
Wskaźnik zmiany biegu
(w zależności od silnika)Jest to system, który pomaga zmniejszyć zużycie paliwa przez podpowiadanie włączenia najbardziej właściwego biegu.
Obsługa
W zależności od sytuacji drogowej i wyposażenia pojazdu system może polecić pominięcie jednego lub większej liczby biegów.Rekomendacji zmiany biegów nie należy traktować jako obowiązkowe. W rzeczywistości układ drogi, natężenie ruchu i bezpieczeństwo pozostają czynnikami decydującymi o wyborze optymalnego biegu. Dlatego to kierowca decyduje, czy postąpi lub nie postąpi zgodnie ze wskazaniem systemu.Tej funkcji nie można wyłączyć.
NOTIC E
W przypadku automatycznej skrzyni biegów system ten jest aktywny wyłącznie podczas pracy w trybie pracy manualnej.
Informacje pojawiają się na panelu wskaźników w formie skierowanej w górę lub w dół strzałki i zalecanej cyfry biegu.
NOTIC E
System dostosowuje zalecenia zmiany biegu do warunków jazdy (pochyłość, ładunek itd.) i wymagań kierowcy (moc, przyspieszenie, hamowanie itd.).System nigdy nie sugeruje:– włączenia pierwszego biegu;– włączenia wstecznego biegu.
Stop & Start (Silnik
benzynowy lub
wysokoprężny)
Funkcja Stop & Start przełącza silnik tymczasowo w tryb gotowości – tryb STOP – podczas faz, gdy pojazd jest zatrzymany (czerwone światła, kolejki itd.). Silnik uruchamia się automatycznie – tryb START – gdy tylko kierowca chce ruszyć ponownie.Jest to funkcja pierwotnie przeznaczona do
użytku w mieście, której przeznaczeniem jest obniżenie zużycia paliwa i emisji spalin oraz poziomu hałasu na postoju.Funkcja nie wpływa na funkcje pojazdu, w tym w szczególności, na hamowanie.

162
WARNI NG
Otwieranie maskiPrzed wykonaniem jakiejkolwiek czynności pod maską należy wyłączyć system Stop & Start, aby zapobiec obrażeniom, które może spowodować automatyczne uruchomienie silnika.
WARNI NG
Jazda po zalanych drogachPrzed wjazdem na zalaną powierzchnię usilnie zalecamy, aby wyłączyć system Stop & Start.Więcej informacji na temat zaleceń dotyczących jazdy, szczególnie na zalanych drogach, można znaleźć w odpowiednim rozdziale.
Dezaktywacja/aktywacja
Przyciskiem



► Aby dezaktywować ten tryb lub go aktywować, naciśnij ten przycisk.Kontrolka świeci, gdy system jest wyłączony.
Wersja z ekranem dotykowym
System włącza/wyłącza się z menu Jazda / Pojazd ekranu dotykowego.
WARNI NG
Jeśli system został wyłączony w trybie STOP,
następuje natychmiastowe uruchomienie silnika.
NOTIC E
System włącza się ponownie automatycznie
po każdym uruchomieniu silnika przez kierowcę.
Obsługa
Podstawowe warunki pracy
– Drzwi kierowcy muszą być zamknięte.– Przesuwne drzwi boczne muszą być zamknięte.– Pas bezpieczeństwa kierowcy musi być zapięty.– Stan naładowania akumulatora musi być wystarczający.– Temperatura silnika musi zawierać się w nominalnym zakresie pracy.– Temperatura zewnętrzna musi zawierać się w zakresie od 0°C do 35°C.
Przełączenie pojazdu na tryb
gotowości (tryb STOP)
Silnik automatycznie przechodzi w tryb gotowości w momencie, gdy kierowca wyrazi chęć zatrzymania.– W przypadku manualnej skrzyni biegów: przy prędkości poniżej 3 km/godz. lub na postoju (w zależności od silnika), z włączonym biegiem
neutralny (luzem) i przy zwolnionym pedale sprzęgła.– W przypadku automatycznej skrzyni biegów: przy prędkości poniżej 3 km/h lub na postoju (w zależności od silnika), przy naciśniętym pedale hamulca i wybieraka skrzyni ustawionym w pozycji N.

163
Jazda
6
Licznik czasu
Licznik czasu sumuje czas pracy pojazdu w trybie gotowości podczas podróży. Jest kasowany na wartość zero po każdym włączeniu zapłonu.
Szczególne przypadki:
Silnik nie przejdzie w stan gotowości, jeśli wszystkie warunku pracy nie zostaną spełnione, w następujących przypadkach.– Stroma pochyłość (wjazd lub zjazd).– Pojazd nie przekroczył prędkości 10 km/godz. od ostatniego uruchomienia silnika (za pomocą klucza lub przycisku „START/STOP”).– Włączony lub włączany jest elektryczny hamulec postojowy.– Potrzeba utrzymania komfortowej temperatury w przedziale pasażerskim.– Funkcja usuwania zaparowania aktywna.W tych przypadkach kontrolka miga przez kilka sekund, a potem gaśnie.
NOTIC E
Po uruchomieniu silnika, tryb STOP jest dostępny dopiero po osiągnięciu przez pojazd prędkości 8 km/godz.
NOTIC E
Podczas manewrów parkowania tryb STOP nie jest dostępny przez kilka sekund po wyłączeniu wstecznego biegu lub skręceniu kierownicy.
Ponowne uruchamianie silnika (tryb
START)
Silnik automatycznie jest uruchamiany w momencie, gdy kierowca wyrazi chęć ruszenia.– W przypadku manualnej skrzyni biegów: przy całkowicie wciśniętym pedale sprzęgła.– W przypadku automatycznej skrzyni biegów:• przy wybieraku biegów ustawionym na pozycji D lub M: przy zwolnionym pedale hamulca.• przy wybieraku biegów ustawionym na pozycji N i zwolnionym nacisku na pedał hamulca: z wybierakiem na pozycji D lub M.• przy wybieraku biegów ustawionym na
pozycji P i wciśniętym pedale hamulca: z wybierakiem ustawionym w pozycji R, N, D lub M.
Szczególne przypadki
Silnik nie zostanie uruchomiony ponownie, jeśli wszystkie warunki pracy nie zostaną spełnione i w następujących przypadkach.– Prędkość pojazdu przekracza 3 km/godz. (w zależności od silnika).W tym przypadku kontrolka miga przez kilka sekund, a potem gaśnie.
Usterki
W zależności od wyposażenia:W razie nieprawidłowego działania systemu na panelu wskaźników miga ta kontrolka.Kontrolka ostrzegawcza w tym przycisku miga i pojawia się komunikat, któremu towarzyszy sygnał dźwiękowy.Zleć sprawdzenie pojazdu dealerowi TOYOTA lub wykwalifikowanemu warsztatowi.
Pojazd blokuje się w trybie STOP
W przypadku usterki zaświecają się wszystkie kontrolki ostrzegawcze na panelu wskaźników.
W zależności od wersji system może również wyświetlać komunikat ostrzegawczy przypominający o konieczności ustawienia wybieraka skrzyni biegów na pozycję Ni wciśnięciu pedału hamulca.► Wyłącz zapłon, a następnie uruchom silnik ponownie kluczem lub przyciskiem „START/STOP”.

164
WARNI NG
Akumulator 12 VSystem Stop & Start wymaga akumulatora 12 V o specjalnej technologii i parametrach.Wszystkie prace należy zlecić autoryzowanemu dealerowi Toyota lub serwisowi Toyota albo innemu wykwalifikowanemu warsztatowi.
Wykrywanie zbyt niskiego
ciśnienia w oponach
System ten ostrzega kierowcę w przypadku spadku ciśnienia powietrza w co najmniej jednej oponie.Ostrzeżenie jest emitowane, gdy pojazd jedzie, a nie gdy stoi.Porównuje on informacje z czujników prędkości pojazdu z wartościami referencyjnymi, które należy ponownie zainicjalizować po każdej
zmianie ciśnienia w oponach lub wymianie koła .Uwzględnia on ostatnie wartości zapisane podczas żądania ponownej inicjalizacji. Dlatego bardzo ważne jest, aby ciśnienie opon było prawidłowe podczas tej operacji. Za operację tę odpowiada kierowca.
WARNI NG
Wykrywanie zbyt niskiego ciśnienia w oponach w żadnym wypadku nie zwalnia kierowcy z obowiązku zachowania czujności.System ten nie zapobiega potrzebie kontroli ciśnienia w oponach (w tym kole zapasowym) w regularnych odstępach czasu oraz przed długą podróżą.Jazda przy zbyt niskim ciśnieniu opon, szczególnie w niekorzystnych warunkach (ciężki ładunek, wysoka prędkość, długa podróż):– pogarsza trzymanie się drogi.– wydłuża drogę hamowania.– powoduje przedwczesne zużycie opon.– powoduje wzrost zużycia energii.
NOTIC E
Ciśnienia opon zalecane dla pojazdu można znaleźć na etykietach z ciśnieniem opon.Więcej informacji na temat oznaczeń identyfikacyjnych można znaleźć w odpowiednim rozdziale.
WARNI NG
Sprawdzanie ciśnienia powietrza w oponachNależy to wykonywać co miesiąc na zimnych oponach (pojazd stoi przez 1 godzinę lub po podróży na odległość nie większą niż 10 km z umiarkowanymi prędkościami).W przeciwnym wypadku należy dodać wartość 0,3 bara do ciśnienia podanego na etykiecie.
NOTIC E
Łańcuchy śniegoweSystem nie wymaga ponownej inicjalizacji po zamontowaniu lub zdjęciu łańcuchów śniegowych.
NOTIC E
Koło zapasowe
Stalowe koło zapasowe nie ma czujnika zbyt niskiego ciśnienia w oponie.

165
Jazda
6
Alarm niskiego ciśnienia
powietrza w oponach
Jest on sygnalizowany zaświeceniem się światłem ciągłym kontrolki ostrzegawczej, której towarzyszy sygnał dźwiękowy i, w zależności od wyposażenia, komunikat na wyświetlaczu.► Należy natychmiast zmniejszyć prędkość i unikać nadmiernych ruchów kierownicą oraz gwałtownego hamowania.► Należy bezzwłocznie zatrzymać się, jeżeli jest to bezpieczne.
WARNI NG
Wykryta utrata ciśnienia nie zawsze daje efekt zniekształcenia opony.Nie należy sugerować się widokiem opony.
► Za pomocą sprężarki, takiej jak w zestawie naprawczym, „na zimno” sprawdź ciśnienie we wszystkich czterech oponach.► Jeżeli nie ma możliwości bezpośredniego wykonania tego sprawdzenia, jedź ostrożnie ze zmniejszoną prędkością.► W razie przebicia opony należy użyć zestawu naprawczego lub koła zapasowego (zależnie od wyposażenia).
WARNI NG
Zbyt wolna jazda może nie umożliwiać właściwego monitorowania.Alarm nie zostanie wyzwolony natychmiast w razie nagłej utraty ciśnienia powietrza lub wybuchu opony. Dzieje się tak, ponieważ analiza wartości odczytanych przez czujniki prędkości koła może zająć kilka minut.Alarm może być opóźniony przy prędkościach poniżej 40 km/godz. lub podczas jazdy w trybie sportowym.
NOTIC E
Alarm pozostaje aktywny do momentu ponownej inicjalizacji systemu.
Ponowna inicjalizacja
System należy zainicjalizować ponownie po każdym wyregulowaniu ciśnienia w jednej lub większej liczbie opon po wymianie jednego lub więcej kół.
WARNI NG
Przed zainicjalizowaniem systemu należy upewnić się, że ciśnienia w czterech oponach
są dopasowane do warunków użytkowania
pojazdu i odpowiadają wartościom podanym na etykiecie z ciśnieniami opon.Sprawdź ciśnienia w czterech kołach przed wykonaniem ponownej inicjalizacji.System nie powiadamia, jeśli ciśnienie podczas ponownej inicjalizacji jest nieprawidłowe.
Wersja bez ekranu dotykowego


► Gdy pojazd jest nieruchomy, naciśnij ten przycisk i przytrzymaj go przez trzy sekundy. Ponowna inicjalizacja jest potwierdzana sygnałem dźwiękowym.
Wersja z ekranem dotykowym
Na postoju system jest ponownie inicjalizowany za pośrednictwem menu ekranu dotykowego Jazda / Pojazd.

166
Nieprawidłowe działanie
W razie nieprawidłowego działania systemu na panelu wskaźników świecą te kontrolki.W takim przypadku funkcja monitorowania zbyt niskiego ciśnienia w oponach przestaje być wykonywana.Zleć sprawdzenie dealerowi Toyota lub serwisowi Toyota albo innemu wykwalifikowanemu warsztatowi.
NOTIC E
Niestandardowe koło zapasoweZastosowane koła zapasowego tego typu może powodować wstrzymanie monitorowania ciśnienia w oponach.W takim przypadku zapala się kontrolka ostrzegająca o usterce, która gaśnie, gdy wymianie koła na koło o normalnym rozmiarze (takim samym jak pozostałe koła); ciśnienie zostaje ponownie wyregulowane i wykonana zostanie ponowna inicjalizacja.
Wyświetlacz head-up
System, który wyświetla różne informacje na przyciemnionej szybce projekcyjnej umieszczonej w polu widzenia kierowcy, umożliwiając mu jazdę bez odrywania oczu od drogi.
Informacje wyświetlane
podczas pracy

Po włączeniu systemu na wyświetlaczu
przeziernym są pokazywane następujące informacje:
A.Prędkość pojazdu.
B.Informacje o tempomacie / ograniczniku prędkości.
C.Jeżeli pojazd ma odpowiednie wyposażenie: odległości między pojazdami, alarmy automatycznego układu hamowania i instrukcje nawigacji.
D.Jeżeli pojazd ma odpowiednie wyposażenie: informacje o ograniczeniu prędkości.
NOTIC E
Więcej informacji o nawigacji można znaleźć w rozdziale Sprzęt audio i telematyka.
Wybierak


1.Wł.
2.Wył. (długie naciśnięcie).
3.Regulacja jasności
4.Regulacja wysokości wyświetlacza

167
Jazda
6
Aktywacja/dezaktywacja
► Przy pracującym silniku nacisnąć przycisk 1, aby uaktywnić system i rozłożyć płytkę projekcyjną.

► Nacisnąć i przytrzymać przycisk 2, aby dezaktywować system i schować płytkę projekcyjną.Stan systemu jest zapisywany, gdy silnik jest wyłączony i przywracany przy ponownym uruchomieniu.
Regulacja wysokości
► Przy pracującym silniku wyregulować jasność wyświetlacza informacji za pomocą przycisków 4:• w górę, aby przesunąć wyświetlacz w górę,• w dół, aby przesunąć wyświetlacz w dół.
Regulacja jasności
► Przy pracującym silniku wyregulować jasność wyświetlacza informacji za pomocą przycisków 3:• na „słońce”, aby zwiększyć jasność,• na „księżyc”, aby zmniejszyć jasność,
W ARNI NG
Na postoju lub podczas jazd, nie należy
umieszczać żadnych przedmiotów wokół płytki projekcyjnej, aby nie utrudniać jej ruchu i prawidłowej działania.
NOTIC E
W określonych skrajnych warunkach pogodowych (deszcz i/lub śnieg, jasne słońce itd.) wyświetlacz head-up może być nieczytelny lub ulegać czasowym zakłóceniom.Niektóre okulary przeciwsłoneczne mogą utrudniać odczyt informacji.Do czyszczenia płytki projekcyjnej należy stosować czystą, miękką szmatkę (taką jak do czyszczenia okularów lub ściereczkę z mikrofibry). Nie stosować suchych ścierek lub szmatek o właściwościach ściernych ani detergentów czy rozpuszczalników
ze względu na ryzyko zarysowania płytki projekcyjnej lub uszkodzenia powłoki bezodblaskowej.
NOTIC E
System działa, gdy silnik jest uruchomiony. Jego ustawienia są zachowywane nawet po wyłączeniu zapłonu.
Systemy wspomagania
jazdy i manewrów —
ogólne zalecenia
NOTIC E
Systemy wspomagania jazdy i manewrów nie mogą, w żadnych okolicznościach, zastępować czujności kierowcy.Kierowca musi przestrzegać Kodeksu drogowego, mieć kontrolę nad pojazdem we wszystkich sytuacjach i musi być w stanie przejąć kontrolę w dowolnym momencie. Kierowca musi dostosować prędkość do
warunków pogodowych, natężenia ruchu i stanu nawierzchni.Kierowca ma obowiązek stale monitorować ruch, oceniać względne odległości i prędkości innych pojazdów, a także przewidywać ich możliwe tory ruchu przed sygnalizacją i zmianą pasa ruchu.Systemy nie umożliwiają przekraczania granic praw fizyki.

168
NOTIC E
Systemy wspomagania jazdyKierownicę trzymać obiema rękami, zawsze używać lusterek wewnętrznych i zewnętrznych, trzymać stopy w pobliżu pedałów i robić przerwy co dwie godziny.
NOTIC E
Systemy wspomagania manewrówPrzed wykonaniem manewru i w trakcie jego wykonywania kierowca musi zwracać uwagę na otoczenie, w szczególności przy użyciu lusterek.
WARNI NG
RadaryDziałanie radarów i jego powiązanych funkcji może być ograniczane przez nagromadzone zanieczyszczenia (np. błoto, lód), w przypadku złej pogody (np. mocny deszcz, śnieg) lub uszkodzenie zderzaków.Jeżeli zachodzi konieczność ponownego lakierowania zderzaka przedniego, należy skontaktować się z autoryzowanym dealerem Toyota lub serwisem Toyota albo innym wykwalifikowanym warsztatem. Niektóre rodzaje lakierów mogą zakłócać pracę radaru.


WARNI NG
Kamera systemów wspomagania jazdyDziałanie kamery i powiązanych z nią funkcji może być ograniczane lub niemożliwe, jeżeli obszar szyby przedniej przed kamerą jest zabrudzony, zamglony, zaszroniony, pokryty śniegiem, uszkodzony lub zaklejony.Podczas wilgotnej i zimnej pogody należy regularnie usuwać zaparowanie szyby.Skuteczność funkcji rozpoznawania mogą obniżać też słaba widoczność (nieodpowiednie oświetlenie uliczne, mocne opady deszczu, gęsta mgła, opady śniegu) i oślepienie (światła przednie pojazdu z przeciwka, słońce znajdujące się nisko nad horyzontem, odbicia światła z mokrej nawierzchni, wyjazd z tunelu, naprzemienne miejsca zacienione i nasłonecznione).Jeżeli zostanie wymieniona szyba przednia, należy skontaktować się z autoryzowanym dealerem Toyota lub serwisem Toyota albo innym wykwalifikowanym warsztatem w celu ponownej kalibracji kamery. W przeciwnym razie wykorzystujące ją systemy wspomagania jazdy nie będą działać prawidłowo.
NOTIC E
Inne kameryObraz z innych kamer wyświetlany na ekranie dotykowym lub panelu wskaźników może być zniekształcony przez teren.W miejscach zacienionych lub o zbyt jasnym albo słabym oświetleniu obraz może być ciemniejszy i mieć niższy kontrast.Może wydawać się, że przeszkody są dalej niż w rzeczywistości.
WARNI NG
CzujnikiDziałanie czujników, a także powiązanych z nimi funkcji, może być zakłócane przez dźwięki, takie jak hałas pojazdów i maszyn (np. samochody ciężarowe, młoty pneumatyczne), nagromadzenie śniegu lub uschłych liści na drodze albo uszkodzenie zderzaków i lusterek.
Po włączeniu biegu wstecznego długi sygnał dźwiękowy wskazuje, że czujniki mogą być zabrudzone.Uderzenie przodem lub tyłem pojazdu może spowodować zakłócenia pracy czujników, które nie zawsze są wykrywane przez system. Może to powodować nieprawidłowe pomiary odległości.

169
Jazda
6
Czujniki mogą nie wykrywać zbyt niskich przeszkód (krawężniki, słupki) ani zbyt cienkich (drzewa, słupki, ogrodzenia druciane).Wykrywanie pewnych przeszkód znajdujących się w polach martwych czujników może nie być możliwe albo przeszkody te mogą przestać być wykrywane po wykonaniu konkretnego manewru.Niektóre materiały (tkaniny) pochłaniają fale dźwiękowe. Oznacza to, że system może nie wykrywać pieszych.
NOTIC E
KonserwacjaRegularnie czyścić zderzaki i lusterka zewnętrzne oraz obszary szyb przed kamerami.W przypadku mycia pojazdu urządzeniami wysokociśnieniowymi nie zbliżać dysz do radaru, czujników i kamer na odległość
mniejszą niż 30 cm.
WARNI NG
Dywaniki/nakładki na pedałyStosowanie dywaników i nakładek na pedały niedopuszczonych przez TOYOTA może utrudniać obsługę tempomatu lub ogranicznika prędkości.Aby zapobiec zagrożeniu blokowania się pedałów:– sprawdzić, czy dywanik jest pewnie zamocowany;– nigdy nie kłaść jednego dywanika na drugim.
NOTIC E
Jednostki prędkościUpewnić się, że jednostki miary prędkości wyświetlane na panelu (km/godz. lub mile/godz.) są zgodne z systemem jednostek miary używanym w kraju eksploatacji pojazdu.
W przeciwnym razie, gdy pojazd jest zatrzymany, przestawić wyświetlacz na żądane jednostki prędkości.W razie wątpliwości należy skontaktować się z autoryzowanym dealerem Toyota lub serwisem Toyota albo innym wykwalifikowanym warsztatem.
Rozpoznawanie i
wskazówki dotyczące
ograniczeń prędkości
WARNI NG
Więcej informacji znajduje się w rozdziale Ogólne zalecenia dotyczące używania systemów wspomagania jazdy i
manewrów.


System wyświetla na panelu wskaźników maksymalną prędkość dopuszczalną w danym miejscu, z wykorzystaniem:– znaków ograniczeń prędkości rozpoznawanych przez kamerę,– informacji o ograniczeniach prędkości z mapy systemu nawigacji,– znaków wskazujących wspólną strefę ruchu
wykrytych przez kamerę.

170
Rozpoznany znakZalecana prędkość (obliczona)
Wjazd na skrzyżowanePrzykład:

Bez TOYOTA Connect Nav20 km/godz. (w zależności od jednostek na panelu wskaźników)Z TOYOTA Connect
NavWyświetlanie ograniczenia obowiązującego w kraju eksploatacji pojazdu.
– Pewne dodatkowe znaki drogowe wykryte przez kamerę.
Rozpoznano znak informacyjnyWyświetlanie prędkości powiązanej ze znakiem informacyjnym
Ograniczenie prędkości w deszczuPrzykłady:

Dźwignia sterująca wycieraczkami jest w pozycji „działanie przerywane” lub
„działanie ciągłe” (w celu włączenia czujnika deszczu):110 km/godz. (na przykład)
Ograniczenie prędkości w przypadku ciągnięcia przyczepy

Jeżeli pojazd jest wyposażony w hak holowniczy z aprobatą:90 km/godz. (na przykład)
Ograniczenie prędkości obowiązujące na pewnym odcinkuPrzykład:

70 km/godz. (na przykład)
Rozpoznano znak informacyjnyWyświetlanie prędkości powiązanej ze znakiem informacyjnym
Ograniczenie prędkości pojazdów o masie brutto lub masie
brutto pojazdu z przyczepą nieprzekraczającej 3,5 t

90 km/godz. (na przykład)
Ograniczenie prędkości w opadach śnieguPrzykład:

Jeżeli temperatura zewnętrzna jest niższa niż 3°C:30 km/godz. (na przykład)z symbolem „płatka śniegu”
Ograniczenie prędkości w pewnych godzinachPrzykład:

30 km/godz. (na przykład)z symbolem „zegara”