tow YAMAHA YXZ1000R 2017 Instrukcja obsługi (in Polish)

YAMAHA
INSTRUKCJA OBSŁUGI
YXZ
YXZ10YPSG





PRZEDMOWA

Witamy w świecie pojazdów Yamaha!
Gratulujemy zakupu modelu Yamaha YXZ10YPSG. Pojazd ten bazuje na
wieloletnim doświadczeniu Yamahy w konstruowaniu i produkcji sportowych,
turystycznych oraz użytkowych pojazdów czterokołowych. YXZ10YPSG
reprezentuje najwyższy poziom wykonania i niezawodności, które uczyniły
Yamahę liderem w branży.
Prosimy o poświęcenie czasu na dokładne przeczytanie niniejszej Instrukcji
Obsługi, aby korzystać ze wszystkich zalet pojazdu.
Instrukcja Obsługi nie tylko wyjaśnia funkcjonowanie, możliwości
przeprowadzenia kontroli i podstawowej konserwacji pojazdu, ale także opisuje,
w jaki sposób chronić siebie i osoby postronne przed problemami i obrażeniami.
Ponadto, wiele wskazówek podanych w niniejszej Instrukcji Obsługi pomoże Ci
utrzymać Twój pojazd w jak najlepszym stanie. Jeśli masz dodatkowe pytania
dotyczące obsługi lub konserwacji YXZ10YPSG, prosimy o skontaktowanie się z
Dealerem Yamaha.
Yamaha nieustannie dąży do rozwoju w konstrukcji i jakości swoich pojazdów.
Dlatego, mimo że instrukcja zawiera najbardziej aktualne w chwili wypuszczenia
do druku informacje o produkcie, mogą się pojawić drobne rozbieżności
między jej treścią a pojazdem. W razie pojawienia się wątpliwości, prosimy o
skontaktowanie się z Dealerem Yamaha.

Pamiętaj, bezpieczeństwo jest najważniejsze!

YXZ10YPSG
INSTRUKCJA OBSŁUGI
© 2015 Yamaha Motor Co., Ltd.
Pierwsze wydanie, lipiec 2015
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Przedruk lub nieuprawnione użycie bez
pisemnej zgody Yamaha Motor Co., Ltd. jest zabronione.
Wydrukowano w USA
2HC-F8199-20

2
OSTRZEŻENIE:
Przed przystąpieniem do eksploatacji pojazdu należy dokładnie przeczytać
Instrukcję Obsługi. Nie należy próbować obsługiwać pojazdu bez
wcześniejszego poznania jego funkcji kontrolnych i operacyjnych.
Regularne kontrole i staranna konserwacja, wraz z dobrymi technikami
operacyjnymi, pomogą zapewnić bezpieczne korzystanie z możliwości i
niezawodności tego pojazdu.

WSKAZÓWKA
Instrukcję Obsługi należy traktować jako element wyposażenia pojazdu. W razie
sprzedaży pojazdu Instrukcję Obsługi należy przekazać nowemu właścicielowi.


OZNACZENIA WAŻNIEJSZYCH INFORMACJI

NIEZASTOSOWANIE SIĘ DO OSTRZEŻEŃ ZAWARTYCH W TEJ INSTRUKCJI OBSŁUGI
MOŻE ZAKOŃCZYĆ SIĘ POWAŻNYMI OBRAŻENIAMI LUB ŚMIERCIĄ.

W instrukcji szczególnie ważne informacje zostały oznaczone następującymi
symbolami:



Symbol alarmu bezpieczeństwa. Jest on używany do
ostrzegania przed ryzykiem obrażeń. Aby uniknąć
obrażeń lub śmierci, stosuj się do wszystkich
komunikatów bezpieczeństwa, przy których występuje
ten symbol.


OSTRZEŻENIE
OSTRZEŻENIE wskazuje na potencjalnie niebezpieczną
sytuację, która, jeśli się jej nie uniknie, może
doprowadzić do śmierci lub poważnych obrażeń.


UWAGA:
UWAGA wskazuje specjalne środki ostrożności, które
należy podjąć, aby uniknąć uszkodzenia pojazdu lub
innego mienia.

WSKAZÓWKA WSKAZÓWKA dostarcza kluczowych informacji, dzięki
którym procedury są łatwiejsze i bardziej przejrzyste.


* Produkt i dane techniczne mogą ulec zmianie bez powiadomienia.

WAŻNA UWAGA
• Pojazd jest przeznaczony wyłącznie do użytku na powierzchniach
nieutwardzonych. Jest niebezpieczne eksploatować pojazd na utwardzonej
powierzchni, wybrukowanej ulicy, utwardzonej drodze lub autostradzie.
• Prosimy o zapoznanie się z lokalnymi przepisami drogowymi przed
rozpoczęciem eksploatacji.


S P I S T R E Ś C I ! ! !

4
Elementy mocujące i złączki
Oprzyrządowanie, światła i przełączniki
Linki sterujące
Opony
EKSPLOATACJA POJAZDU
Docieranie silnika
Uruchomienie silnika
Działanie dźwigni zmiany biegów i jazda ”do tyłu”
Wybór trybu napędu
Parkowanie
Obciążenie pojazdu
PODSTAWOWE WSKAZÓWKI BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI
Poznaj swój pojazd
Wymagania dotyczące kierowcy
Wymagania dotyczące pasażera
Struktura ochronna kierowcy i pasażera
Struktura ochronna pojazdu
Pasy bezpieczeństwa
Drzwi
Uchwyt pasażera
Siedzisko i orurowanie
Podłoga
Kierownica
NAUKA KIEROWANIA POJAZDEM
Odpowiedni strój ochronny
Pierwsze jazdy dla nowych użytkowników Yamaha YXZ1000R
Bądź gotowy do jazdy
Skręcanie
Przyspieszanie
Hamowanie
Opuszczanie pojazdu
Parkowanie na płaskim podłożu
Parkowanie na zboczu
Obciążenie
Jazda po różnych powierzchniach i terenie
OKRESOWA KONSERWACJA I REGULACJE
Instrukcja obsługi i zestaw narzędzi podręcznych
Tabela czynności okresowych i częstotliwości smarowania
Tabela czynności okresowych i częstotliwości smarowania ogólna
Maska pojazdu
Panele
Olej silnikowy i filtr oleju
Sprawdzenie poziomu oleju silnikowego
Wymiana oleju silnikowego
Wymiana oleju silnikowego i filtra oleju
Olej przekładniowy
Sprawdzenie poziomu oleju przekładniowego
Wymiana oleju przekładniowego
Olej w przekładni końcowej
Sprawdzenie poziomu oleju w przekładni końcowej
Wymiana oleju w przekładni końcowej

9
• Obciążenie może mieć wpływ na
prowadzenie i stabilność.
▪ Nie należy przekraczać
maksymalnych obciążeń dla skrzyni
ładunkowej lub pojazdu.
▪ Zamocować ładunek tak, aby się
nie przesuwał - luźny ładunek może
niespodziewanie zmienić
sterowność pojazdu lub
spowodować wyrzucenie osób z
pojazdu do przodu.
▪ Rozmieścić centralnie ładunek w
skrzyni ładunkowej, najlepiej jak
najniżej. Wysokie i ciężkie
przedmioty zwiększają ryzyko
wywrócenia się pojazdu.
• Po załadowaniu towaru:
▪ Zmniejszyć prędkość i zostawić
więcej miejsca do zatrzymania.
▪ Skręcać stopniowo i powoli.
▪ Unikać wzgórz i trudnego terenu.
• Przeczytać Instrukcję Obsługi przed
załadowaniem skrzyni ładunkowej.
2HC-F4897-02

7



OSTRZEŻENIE:
Każda część ciała (ramiona, nogi lub
głowa) wystająca na zewnątrz pojazdu
może być zmiażdżona przez orurowanie /
ramę.
Jeśli wydaje ci się, że pojazd może się
wywrócić, mocno oprzyj stopy na
podnóżkach, a ręce na kierownicy.
Nie próbuj zatrzymać przewracającego się
pojazdu rękami lub nogami.
5B4-K7762-00





8



OSTRZEŻENIE:
Ruchome części mogą spowodować



! !

10
zmiażdżenie lub zranienie.
Nie uruchamiać silnika przy zdjętej
obudowie.
2HC-77762-00

9

OSTRZEŻENIE:
Niewłaściwe użycie pojazdu może spowodować poważne obrażenia lub śmierć
Bądź odpowiednio przygotowany
• Zapiąć pasy bezpieczeństwa.
• Założyć zatwierdzony kask,
okulary i odzież ochronną.
• Kierowca musi mieć wygodny
dostęp do wszystkich
elementów sterujących,
siedząc prosto z opartymi
plecami o oparcie.
• Pasażer musi mieć wygodny
dostęp do uchwytu przy
trzymaniu stóp płasko na
podłodze i siedząc prosto z
opartymi plecami o oparcie.
• Całkowicie pozostać
wewnątrz pojazdu.


Zwracaj uwagę i planuj
Jeśli uważasz lub czujesz, że
pojazd może się przechylić lub
toczyć, aby zmniejszyć ryzyko
obrażeń:
• Trzymać się mocno
kierownicy lub uchwytu.
• Nie wystawiać żadnej części
ciała na zewnątrz pojazdu,
pod żadnym pozorem.
Kieruj odpowiedzialnie
Unikaj utraty kontroli i
dachowania:
• Unikać gwałtownych
manewrów, bocznego
poślizgu, ślizgania się lub jazdy
z jednego boku drogi na drugi i
nie wykonywać kółek.
• Zwolnić przed wejściem w
zakręt.
• Unikać gwałtownego
przyspieszania podczas
skręcania, nawet z
zatrzymania.
• Planować na wzgórzach, w
trudnym terenie, koleinach i
przy innych zmianach w trakcji
i terenie. Unikać jazdy po
utwardzonej nawierzchni.
• Unikać bocznego pochylenia
(jazda w poprzek stoku).
• Nie pozwalać nikomu jeździć w
skrzyni ładunkowej.


Dachowanie
może
spowodować
poważne
obrażenia, lub
śmierć, nawet
na płaskich,
otwartych
przestrzeniach.
Wymagaj właściwego
użytkowania pojazdu
Aby zapobiec urazom:
• Nie dopuścić do nieostrożnej
lub lekkomyślnej jazdy.
• Upewnić się, że kierowca jest
w wieku co najmniej 16 lat i
ma ważne prawo jazdy.

• Nie wolno prowadzić
pojazdu po spożyciu
alkoholu, zażyciu środków
odurzających, narkotyków.
• Nie dopuścić do jazdy po
drogach publicznych – może
dojść do kolizji z
samochodem osobowym lub
ciężarowym.
• Nie zabierać więcej niż 1
pasażera.
Przeczytać Instrukcję Obsługi
Przestrzegać wszystkich instrukcji i ostrzeżeń
2MB-F1568-00



10 !

11
Bądź przygotowany
Ustaw, zablokuj i nigdy nie zdejmuj uchwytu.
Zawsze używaj uchwytu, nigdy nie trzymaj za orurowanie. Zawsze zapinaj pas i zakładaj
kask.
1XD-F8446-00

11
Punkty kontroli dla większego
bezpieczeństwa
✓ Głowa - kask i okulary ochronne.
✓ Ciało - pasy bezpieczeństwa i ubranie
ochronne.
✓ Ręce - wewnątrz pojazdu, oparte na
uchwycie lub kierownicy.
✓ Stopy - oparte na podłodze lub
podnóżkach, drzwi zamknięte.
1XD-F1558-00





BEZPIECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM

Odpowiedzialność spoczywająca na właścicielu pojazdu
Jako właściciel pojazdu, jesteś odpowiedzialny za bezpieczną i prawidłową
eksploatację Yamaha YXZ1000R. Przed rozpoczęciem jazdy przeczytaj Instrukcję
Obsługi, dokładnie zapoznaj się z instrukcjami podanymi w tym rozdziale oraz w
rozdziale ”Przewodnik bezpieczeństwa kierowcy”. Z informacjami podanymi w
tych rozdziałach oraz na etykietach przymocowanych do pojazdu zapoznaj
nowego kierowcę i pasażerów. Nie pozwól, aby ktokolwiek prowadził pojazd
lub był jego pasażerem, jeśli nie jesteś pewien, że chce i jest w stanie
przestrzegać zasad bezpiecznej jazdy.

Poznaj swój pojazd
Pojazd terenowy prowadzi się i manewruje inaczej niż samochód, ATV, gokart,
pojazd golfowy, pojazdy z większą przyczepnością do gruntu. Nieprzestrzeganie
naszych wskazówek może pociągnąć za sobą poważne konsekwencje.
Postępuj zgodnie z poniższymi instrukcjami, aby zmniejszyć ryzyko wypadku i
zmniejszyć ryzyko poważnych obrażeń lub śmierci w razie wypadku.

Przed rozpoczęciem jazdy
• Bądź przygotowany i przygotuj pasażera:
▪ Pojazd może prowadzić kierowca w wieku co najmniej 16 lat, z ważnym
prawem jazdy. Sprawdzić przepisy kraju w zakresie minimalnych
wymagań wiekowych.

12
▪ Ten pojazd jest przeznaczony do przewozu kierowcy i jednego pasażera.
Nigdy nie przewozić pasażera w skrzyni ładunkowej.
▪ Zarówno kierowca, jak i pasażer powinni prawidłowo zapiąć pasy.
▪ Zarówno kierowca, jak i pasażer powinni mieć możliwość postawić obie
stopy płasko na podłodze, siedząc prosto, plecami opartymi o oparcia.
Pasażer musi być w stanie dosięgnąć i trzymać uchwyt pasażera,
znajdujący się przed nim.
▪ Zarówno kierowca jak i pasażer powinni założyć dobrze dopasowany,
atestowany kask motocyklowy, okulary ochronne (gogle lub osłonę na
twarz), rękawice, buty za kostkę, koszulę z długimi rękawami i kurtkę i
długie spodnie.
▪ Nie należy prowadzić pojazdów ani jeździć jako pasażer po użyciu
narkotyków lub alkoholu.

Przygotuj pojazd do jazdy
Przed każdym użyciem pojazdu należy wykonać czynności kontrolne, aby
upewnić się, że pojazd jest w dobrym stanie technicznym. Zaniechanie kontroli
lub konserwacji zwiększa możliwość wystąpienia wypadku lub uszkodzenia
pojazdu. Szczegóły w punkcie: ”Tabela rutynowych czynności kontrolnych”.

Przygotuj ładunek lub przyczepę
Przewożenie ciężkich lub zbyt dużych ładunków może wpływać na obsługę,
stabilność i powodować ryzyko wywrócenia się lub innych wypadków.
Przed załadowaniem skrzyni ładunkowej należy zapoznać się z punktem:
"Ładowanie".
• Nie przeciążać pojazdu lub skrzyni ładunkowej.
• Zapoznać się z etykietami na pojeździe dla określonych limitów załadunku i
zalecanego ciśnienia powietrza w oponach.
• Rozkładać ładunek w skrzyni ładunkowej w miarę możliwości centralnie,
najlepiej jak najniżej.
• Zamocować ładunek tak, aby się nie przesuwał - luźny ładunek może
niespodziewanie zmienić sterowność pojazdu lub spowodować wyrzucenie
osób z pojazdu do przodu.
• Pojazd nie jest przeznaczony do holowania lub ciągnięcia przedmiotów.
Holowanie przyczepy lub ciągnięcie innego pojazdu lub przedmiotu
wpłynie na manewrowanie, stabilność i zwiększa ryzyko wywrócenia się i
wypadku. Holowanie lub ciągnięcie może spowodować uszkodzenie ramy i
pojazdu.

W czasie eksploatacji
• Cały czas należy trzymać ręce i stopy wewnątrz pojazdu Obie ręce opierać
na kierownicy. Upewnić się, że pasażer jest przypięty pasem bezpieczeństwa
do uchwytu. Przed ruszeniem zamknąć drzwi. Części ciała (ramiona, nogi,
głowa), wychylone poza pojazd mogą zostać zranione przez przedmioty,
orurowanie w czasie prowadzenia pojazdu lub wywrotki.
• Uważać na gałęzie, krzaki, które mogą wpaść do pojazdu.
• Gwałtowne i agresywne manewry mogą spowodować utratę kontroli nad
pojazdem i doprowadzić do wywrotki, nawet na płaskim podłożu, otwartej
przestrzeni. YXZ1000R ma wyższą przyczepność i inne cechy eksploatacji po
nierównym terenie i w rezultacie może wywrócić się w sytuacji, gdy inne
pojazdy terenowe nie wywróciłyby się.

13
• Unikać wywrotki:
▪ Zachować szczególną ostrożność podczas skręcania:
✓ Zbyt duży lub szybki ruch kierownicą może doprowadzić do wywrotki.
✓ Unikać bocznego poślizgu, ślizgania się, jazdy w poprzek zbocza i
nigdy nie wykonywać kółek na zboczu.
✓ Zwolnić przed rozpoczęciem skręcania i unikać ostrego hamowania
podczas skręcania.
✓ Unikać gwałtownego przyspieszania przy wykonaniu ciasnego skrętu z
zatrzymania lub z małej prędkości.




✓ Pod górę wjeżdżać prosto, a z góry pochylony, nie w poprzek zbocza.
Jeśli przejazd w poprzek zbocza jest nieunikniony, jechać powoli i
obrócić pojazd do zjazdu, natychmiast, jeśli uważasz, że pojazd może
się przechylić.
✓ Unikać jazdy po utwardzonej nawierzchni. Skręcać stopniowo i jechać
powoli, jeśli musisz jechać przez nawierzchnię brukowaną. Ten pojazd
jest przeznaczony wyłącznie do użytku terenowego.
• Jeśli uważasz lub czujesz, że pojazd może się przechylić lub wywrócić,
upewnij się, że całe twoje ciało zabezpiecza ochronna konstrukcja pojazdu:
▪ Oprzeć się mocno na podłodze i mocno trzymać kierownicę lub uchwyt
pasażera.
▪ Pod żadnym pozorem nie wychylać rąk, ani nóg poza pojazd, gdyż
mogą ulec zranieniu.
▪ Nie próbować zatrzymywać przewracającego się pojazdu za pomocą
rąk lub nóg.
• Nie jeździć pojazdem po drogach publicznych, ulicach, nawierzchniach
żwirowych.
• Nie jeździć pojazdem po wodzie głębszej niż 33 cm lub zbyt wartkiej wodzie.
Jeśli jesteś zmuszony przejechać przez wodę, należy jechać ostrożnie,
uważać na duże kamienie, unikać ostrych szarpnięć. Należy pamiętać, że
zbyt śliska nawierzchnia może doprowadzić do wywrócenia się pojazdu.
• Podczas jazdy z ładunkiem:
▪ Odpowiednio zmniejszyć prędkość, aby zostawić więcej miejsca na
hamowanie.
▪ Unikać jazdy po nierównym, pagórkowatym terenie. Zachować
szczególną ostrożność przy jeździe z ładunkiem po nierównościach.

Unikać wdychania trujących spalin
Spaliny zawierają tlenek węgla, który jest gazem trującym. Wdychanie tlenku
węgla może powodować bóle głowy, zawroty głowy, senność, mdłości,
dezorientację, a nawet śmierć. Tlenek węgla jest gazem bezbarwnym i
bezwonnym, więc może być obecny nawet wtedy, gdy go nie widzimy i nie
czujemy. Tlenek węgla może się zebrać gwałtownie i śmiertelny poziom może

14
zostać przekroczony tak szybko, że nie zdążymy się przed nim zabezpieczyć.
Ponadto, śmiertelny poziom tlenku węgla może utrzymywać się przez wiele
godzin lub dni, w zamkniętym, czy słabo wietrzonym pomieszczeniu. W razie
doświadczenia jakichkolwiek symptomów zatrucia tlenkiem węgla, taką
przestrzeń należy natychmiast opuścić, wdychać świeże powietrze i zażyć
odpowiednie ŚRODKI MEDYCZNE.
• Nie należy uruchamiać silnika w pomieszczeniach. Nawet, jeśli
pomieszczenie będzie wietrzone przez otwieranie okien i drzwi, stężenie
tlenku węgla może szybko osiągnąć niebezpieczny poziom.
• Nie należy uruchamiać silnika w źle wentylowanych lub częściowo
zamkniętych pomieszczeniach, takich jak stodoły, garaże lub wiaty
garażowe.
• Nie należy uruchamiać silnika na zewnątrz, w takim miejscu, aby spaliny
miały możliwość dostania się do pomieszczenia przez okna lub drzwi.

Oryginalne akcesoria Yamaha
Wybór akcesoriów do skutera śnieżnego to ważna decyzja. Oryginalne
akcesoria Yamaha, które są dostępne tylko u Dealera Yamaha, zostały
zaprojektowane, przetestowane i zatwierdzone przez Yamaha specjalnie do
tego modelu.
Ponieważ firma Yamaha nie może przetestować wszystkich dostępnych na
rynku akcesoriów, odpowiedzialność za prawidłowy wybór, montaż i obsługę
akcesoriów innych producentów spoczywa na kierowcy.
Dlatego, Yamaha nie zaleca stosowania nieoryginalnych akcesoriów, ani
modyfikacji, nawet, jeśli ich zakup lub montaż był u Dealera Yamaha.
Podczas montażu akcesoriów należy używać wyłącznie oryginalnych
akcesoriów marki Yamaha. Tylko oryginalne akcesoria marki Yamaha są
zaprojektowane w sposób spełniający standardy i wymagania Twojego
pojazdu.

Zamienniki części zamiennych, akcesoriów i modyfikacje
Chociaż można znaleźć produkty podobne w konstrukcji i jakości do
oryginalnych części zamiennych i akcesoriów Yamaha, należy uznać, że
niektóre akcesoria z rynku wtórnego lub modyfikacje nie są odpowiednie ze
względu na potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa dla siebie i innych osób.
Montowanie w pojeździe części zamiennych lub akcesoriów nieoryginalnych
lub posiadających inne modyfikacje, niż zaleca Yamaha, które zmieniają
konstrukcję lub aerodynamikę pojazdu, zwiększa ryzyko poważnych obrażeń lub
śmierci i może odbywać się tylko na własną odpowiedzialność właściciela.

Zamienniki opon i obręczy
Opony i obręcze zostały zaprojektowane tak, aby zapewnić najlepszą
kombinację osiągów, stabilności i komfortu w prowadzeniu pojazdu. Inne
opony, obręcze, rozmiary mogą nie być odpowiednie do tego modelu. Należy
zapoznać się ze szczegółami dotyczącymi określonego ogumienia przy
wymianie opon.

OPIS POJAZDU

Lewa strona pojazdu

18



1. Lampka kontrolna kasku
2. Lampka kontrolna pasa bezpieczeństwa

Lampka kontrolna biegu jałowego ”N”
Lampka kontrolna zapala się, gdy skrzynia biegów jest w pozycji neutralnej.

Lampka kontrolna biegu wstecznego ”R”
Lampka kontrolna zapala się, gdy skrzynia biegów jest w pozycji biegu
wstecznego.

Lampka kontrolna hamulca postojowego "P"
Lampka kontrolna zapala się, gdy włączony jest hamulec postojowy.

Lampka kontrolna blokady mechanizmu różnicowego “DIFF LOCK”
Lampka kontrolna zapala się, gdy przedni dyferencjał jest zablokowany.

Ikona wybranego napędu
Ikona napędu określa jaki typ trybu napędu jest aktualnie wybrany. Gdy
wybrany jest napęd 2WD, ikona wyłączy się. Gdy wybrany jest napęd 4WD,
wyświetla się . Gdy wybrany jest napęd 4WD z blokadą mechanizmu
różnicowego, wyświetla się .

WSKAZÓWKA
• Zapoznać się z punktem: ”Wybieranie trybu napędu”.
• Z powodu synchronizacji mechanizmu różnicowego, ikona napędu może
nie zapalić się, dopóki pojazd nie zacznie jechać.
• Gdy pokrętło blokady mechanizmu różnicowego jest ustawione na “DIFF
LOCK” lub "4WD", ikona wyboru napędu i lampka kontrolna blokady
mechanizmu różnicowego będą migać do momentu, aż mechanizm
różnicowy będzie całkowicie zablokowany lub odblokowany. Jeśli ikona i
lampka kontrolna nadal migają, mechanizm różnicowy nie jest całkowicie
zablokowany lub odblokowany. W tym przypadku, należy rozpocząć jazdę
powoli, aby dać czas na zablokowanie lub odblokowanie mechanizmu
różnicowego.

Lampka kontrolna zmiany biegów
Lampka kontrolna może być ustawiona na zapalanie się lub gaśnięcie przy
żądanych prędkościach obrotowych silnika i służy do informowania kierowcy,
kiedy jest czas, aby zmienić bieg na wyższy.