Lexus IS200t 2016 Instrukcja Obsługi (in Polish)
Page 281 of 612
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu281
4
Jazda
Zalecenia przy korzystaniu z wizyjnego systemu monitorowania sytuacji z ty∏u
samochodu
Wizyjny system monitorowania sytuacji z ty∏u samochodu stanowi uzupe∏nienie
podstawowego wyposa˝enia i ma na celu wspomagaç kierowc´ podczas cofania.
Podczas cofania nale˝y najpierw skontrolowaç wzrokowo obszar za samochodem
i wokó∏ niego, a dopiero w drugiej kolejnoÊci rozpoczàç sam manewr.
W celu unikni´cia wypadku, w wyniku którego mog∏oby dojÊç do Êmierci lub po-
wa˝nych obra˝eƒ cia∏a, nale˝y przestrzegaç nast´pujàcych Êrodków ostro˝noÊci.
Podczas cofania nigdy nie wolno ca∏kowicie polegaç na dzia∏aniu wizyjnego
systemu monitorowania sytuacji z ty∏u samochodu. Obraz i po∏o˝enie prowad-
nic wyÊwietlanych na ekranie mogà ró˝niç si´ od stanu faktycznego.
Nale˝y zachowaç ostro˝noÊç, tak samo jak podczas cofania ka˝dym innym
pojazdem.
Nale˝y cofaç powoli, kontrolujàc pr´dkoÊç za pomocà peda∏u hamulca za-
sadniczego.
Podane wskazówki majà charakter wy∏àcznie orientacyjny.
Podczas parkowania momenty, w których nale˝y obracaç kierownic´ oraz po-
∏o˝enia, w których powinna ona si´ znaleêç, b´dà zró˝nicowane, w zale˝noÊci
od warunków ruchu drogowego, stanu nawierzchni drogi, stanu samochodu itp.
Nale˝y w pe∏ni zdawaç sobie spraw´ z powy˝szego przed rozpocz´ciem ko-
rzystania z wizyjnego systemu monitorowania sytuacji z ty∏u samochodu.
Podczas parkowania nale˝y najpierw sprawdziç, czy samochód zmieÊci si´ na
wybranym miejscu parkingowym, a dopiero w drugiej kolejnoÊci rozpoczàç
sam manewr.
W ni˝ej wyszczególnionych przypadkach nie nale˝y korzystaç z wizyjnego
systemu monitorowania sytuacji z ty∏u samochodu:
• Na oblodzonej lub Êliskiej nawierzchni drogi, bàdê gdy nawierzchni´ po-
krywa Ênieg
• W przypadku korzystania z ∏aƒcuchów przeciwpoÊlizgowych lub dojazdo-
wego ko∏a zapasowego
• Gdy pokrywa baga˝nika nie jest ca∏kowicie zamkni´ta
• Na drodze o nierównej nawierzchni lub na kr´tym odcinku drogi, np. na za-
kr´tach lub pochy∏oÊciach.
Gdy temperatura wyÊwietlacza jest bardzo niska, wyÊwietlany na nim obraz
mo˝e byç przyciemniony lub mo˝e zaczàç zanikaç. Podczas jazdy obraz mo-
˝e byç zniekszta∏cony lub dostrze˝enie obrazu na ekranie mo˝e byç niemo˝li-
we. Nale˝y najpierw skontrolowaç wzrokowo (bezpoÊrednio oraz za pomocà
lusterek) obszar wokó∏ samochodu, a dopiero w drugiej kolejnoÊci rozpoczàç
manewr cofania.
W przypadku zmiany rozmiaru opon po∏o˝enie linii pomocniczych wyÊwietlanych
na ekranie mo˝e ulec zmianie.
W kamerze zastosowano specjalny obiektyw. Odleg∏oÊci pomi´dzy obiektami
a przechodniami wyÊwietlane na ekranie ró˝nià si´ od rzeczywistych odleg∏o-
Êci. (
S. 275)
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 281
Page 282 of 612
2824-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Jak u˝ywaç kamery
W nast´pujàcych sytuacjach wizyjny system monitorowania sytuacji z ty∏u sa-
mochodu mo˝e dzia∏aç nieprawid∏owo.
• Przy uderzeniu w ty∏ samochodu po∏o˝enie i kàt zamocowania kamery mogà
ulec zmianie.
• Ze wzgl´du na fakt, ˝e konstrukcja kamery jest wodoodporna, nie nale˝y
jej wymontowywaç, rozmontowywaç ani dokonywaç jej modyfikacji. Mo-
g∏oby to spowodowaç jej nieprawid∏owe dzia∏anie.
• Podczas mycia obiektywu kamery, nale˝y przep∏ukaç kamer´ du˝à iloÊcià
wody, a nast´pnie wytrzeç do czysta mi´kkà i wilgotnà szmatkà. Zadrapanie
kamery twardà szczotkà lub Êrodkiem Êciernym, pogorszy jakoÊç wyÊwietlane-
go obrazu.
• Nie dopuszczaç do sytuacji, w której rozpuszczalnik organiczny, wosk sa-
mochodowy, Êrodek do czyszczenia okien lub pow∏oka kwarcowa przywrà
do kamery. W takiej sytuacji nale˝y jak najszybciej wytrzeç jà do sucha.
• W warunkach gwa∏townych zmian temperatury, jak np. podczas polewania
nadwozia goràcà wodà przy niskiej temperaturze zewn´trznej, system mo˝e
dzia∏aç w nieprawid∏owy sposób.
• Podczas mycia samochodu nie nale˝y kierowaç strumienia wody w obszar
wokó∏ kamery ani w samà kamer´. Grozi to uszkodzeniem kamery.
Nie nara˝aç kamery na silne uderzenia, poniewa˝ mo˝e to doprowadziç do
usterki kamery. W takiej sytuacji, nale˝y jak najszybciej zleciç autoryzowanej
stacji obs∏ugi Lexusa lub innemu specjalistycznemu warsztatowi sprawdzenie
samochodu.
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 282
Page 283 of 612
Normalny tryb jazdy
Umo˝liwia normalnà jazd´.
Aby dokonaç zmiany trybu jazdy na normalny z trybu jazdy ekonomicznej lub
dynamicznej, nale˝y nacisnàç przycisk.
Tryb jazdy ekonomicznej
U˝ycie trybu jazdy ekonomicznej pozwala na zmniejszenie zu˝ycia
paliwa w warunkach wymagajàcych cz´stego przyspieszania.
Je˝eli nie wybrano trybu jazdy ekonomicznej, a prze∏àcznik trybu jazdy
zostanie przestawiony w lewo, zaÊwieci si´ lampka kontrolna trybu jazdy eko-
nomicznej.
Tryb jazdy dynamicznej
Wspomaga reakcj´ na przyspieszanie, kontrolujàc prac´ skrzyni
biegów i uk∏adu kierowniczego. Odpowiedni w sytuacjach wymagajà-
cych precyzyjnej kontroli zachowania samochodu, na przyk∏ad podczas
jazdy po górskiej drodze.
Je˝eli nie wybrano trybu jazdy dynamicznej, a prze∏àcznik trybu jazdy zostanie
przestawiony w prawo, zaÊwieci si´ lampka kontrolna „SPORT”.
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu283
4
Jazda
Prze∏àcznik wyboru trybu jazdy
Mo˝na wybieraç spoÊród dost´pnych trybów jazdy celem dostosowania si´
do warunków drogowych.
Z wyjàtkiem
wersji F SPORTWersje
F SPORT
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 283
Page 284 of 612
Dzia∏anie uk∏adu klimatyzacji w trybie jazdy ekonomicznej
Tryb jazdy ekonomicznej steruje procesem ogrzewania/ch∏odzenia oraz
pr´dkoÊcià dmuchawy uk∏adu klimatyzacji, aby zapewniç jak najni˝sze zu˝ycie
paliwa (
S. 398). Aby zwi´kszyç wydajnoÊç uk∏adu klimatyzacji, nale˝y wyregu-
lowaç pr´dkoÊç dmuchawy lub wy∏àczyç tryb jazdy ekonomicznej.
Automatyczne wy∏àczanie trybu jazdy dynamicznej
Tryb jazdy dynamicznej jest wy∏àczany automatycznie po wy∏àczeniu silnika przy
u˝yciu przycisku rozruchu po zakoƒczeniu jazdy w trybie dynamicznym.
2844-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 284
Page 285 of 612
ABS (uk∏ad zapobiegajàcy blokowaniu kó∏ podczas hamowania)
Przeciwdzia∏a blokowaniu kó∏ podczas hamowania na Êliskiej nawierzchni
lub w razie gwa∏townego hamowania
BA (wspomaganie hamowania awaryjnego)
Funkcja samoczynnie zwi´ksza si∏´ hamowania kó∏ w przypadku gwa∏tow-
nego naciÊni´cia na peda∏ hamulca zasadniczego, które uk∏ad rozpozna
jako sytuacj´ krytycznà
VSC (uk∏ad stabilizacji toru jazdy)
Pomaga uniknàç poÊlizgu bocznego przy gwa∏townym skr´cie lub poko-
nywaniu zakr´tu na Êliskiej nawierzchni
VSC+ (uk∏ad stabilizacji toru jazdy+)
Umo˝liwia wspó∏prac´ uk∏adów ABS, TRC, VSC i EPS.
U∏atwia stabilne utrzymanie kierunku jazdy przy nag∏ych skr´tach na dro-
gach o Êliskiej nawierzchni, kontrolujàc sposób skr´cania.
TRC (uk∏ad kontroli nap´du)
Pomaga zachowaç si∏´ nap´dowà, nie dopuszczajàc do utraty przy-
czepnoÊci kó∏ nap´dowych do pod∏o˝a podczas ruszania z miejsca lub
przyspieszania na Êliskiej nawierzchni
Wspomaganie ruszania na pochy∏oÊci
Zapobiega przemieszczaniu si´ samochodu do ty∏u podczas ruszania
pod gór´ na pochy∏ej drodze lub nachylonej Êliskiej nawierzchni
EPS (elektryczne wspomaganie uk∏adu kierowniczego)
Wykorzystujàc silnik elektryczny, zmniejsza si∏´ potrzebnà do obracania
kierownicy
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu285
4
Jazda
Ni˝ej wymienione uk∏ady reagujà w sposób automatyczny w ró˝nych sy-
tuacjach drogowych, przyczyniajàc si´ do zwi´kszenia bezpieczeƒstwa
jazdy i u∏atwiajàc prowadzenie samochodu. Nale˝y jednak byç Êwiado-
mym, ˝e uk∏ady te stanowià jedynie uzupe∏nienie i nie nale˝y nadmiernie
polegaç na ich dzia∏aniu.
Uk∏ady wspomagajàce kierowc´ podczas jazdy
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 285
Page 286 of 612
VDIM (zintegrowany uk∏ad stabilizacji ruchu samochodu)
Umo˝liwia zintegrowane dzia∏anie uk∏adów ABS, BA, TRC, VSC, wspo-
magania ruszania na pochy∏oÊci oraz EPS
U∏atwia zachowanie stabilnoÊci toru jazdy przy nag∏ych skr´tach na dro-
gach o Êliskiej nawierzchni, kontrolujàc sposób dzia∏ania hamulców oraz
moc silnika
PCS (uk∏ad wczesnego reagowania w razie ryzyka zderzenia) (w nie-
których wersjach)
S. 291
Sygnalizacja hamowania awaryjnego
Podczas gwa∏townego hamowania Êwiat∏a hamowania sà automatycznie
w∏àczane w sposób pulsacyjny w celu ostrze˝enia kierowców jadàcych
z ty∏u
BSM (monitorowanie martwych pól widocznoÊci) (w niektórych wersjach)
S. 299
Lampka sygnalizacyjna poÊlizgu sa-
mochodu miga, informujàc o dzia∏aniu
uk∏adów TRC/VSC.
2864-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Kiedy dzia∏ajà uk∏ady TRC/VSC
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 286
Page 287 of 612
Gdy samochód ugrz´ênie w Êwie˝ym Êniegu lub b∏ocie, uk∏ad TRC mo˝e ogra-
niczyç si∏´ nap´dowà przekazywanà z silnika na ko∏a. Za pomocà przycisku
lub nale˝y wy∏àczyç uk∏ad, co u∏atwi uwolnienie samochodu.
óWersje z uk∏adem „Stop & Start”óWersje bez uk∏adu „Stop & Start”
W celu wy∏àczenia uk∏adu TRC nale˝y szybko nacisnàç i puÊciç przycisk
lub .
Na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´ komunikat „TRC OFF”. Ponowne
naciÊni´cie przycisku lub w∏àcza uk∏ad.
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu287
4
Jazda
Wy∏àczanie uk∏adu TRC
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 287
Page 288 of 612
Wy∏àczanie uk∏adów TRC i VSC
W celu wy∏àczenia uk∏adów TRC i VSC nale˝y przytrzymaç wciÊni´ty przycisk
lub przez co najmniej 3 sekundy, gdy samochód jest zatrzymany.
ZaÊwieci si´ lampka kontrolna VSC OFF, a na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´
komunikat „TRC OFF”.*
Ponowne naciÊni´cie przycisku lub w∏àcza uk∏ady.
*: W wersjach wyposa˝onych w uk∏ad wczesnego reagowania w razie ryzyka
zderzenia wspomaganie hamowania przez uk∏ad wczesnego reagowania w ra-
zie ryzyka zderzenia równie˝ zostanie wy∏àczone. ZaÊwieci si´ lampka ostrze-
gawcza uk∏adu wczesnego reagowania w razie ryzyka zderzenia (PCS), a na
wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´ odpowiedni komunikat. (
S. 291)
Gdy wyÊwietlany jest komunikat informujàcy o wy∏àczeniu uk∏adu TRC, pomimo
˝e uk∏ad nie zosta∏ wy∏àczony przyciskiem VSC OFF.
Uk∏ad TRC nie dzia∏a. Nale˝y skontaktowaç si´ z autoryzowanà stacjà obs∏ugi Lexusa
lub innym specjalistycznym warsztatem.
W przypadku od∏àczenia akumulatora
Kierownica mo˝e si´ poruszyç, przyjmujàc pozycj´ innà ni˝ do jazdy na wprost,
lecz podczas jazdy jej po∏o˝enie zostanie automatycznie skorygowane.
Odg∏osy i wibracje powodowane przez uk∏ady ABS, BA, TRC i VSC oraz uk∏ad
wspomagania ruszania na pochy∏oÊci
Po gwa∏townym naciÊni´ciu peda∏u hamulca zasadniczego, po uruchomieniu silni-
ka lub bezpoÊrednio po ruszeniu z miejsca mo˝e byç s∏yszalny charakterystyczny
odg∏os dobiegajàcy od strony komory silnika. Nie jest on oznakà usterki którego-
kolwiek z tych uk∏adów.
Pracy tych uk∏adów mogà towarzyszyç wymienione poni˝ej objawy. ˚aden
z nich nie jest objawem usterki.
• Mogà byç odczuwalne wibracje nadwozia i uk∏adu kierowniczego.
• Po zatrzymaniu samochodu mo˝e byç s∏yszalny odg∏os pracy silnika elektrycz-
nego.
• Podczas pracy uk∏adu ABS peda∏ hamulca zasadniczego mo˝e lekko pulsowaç.
• Po zadzia∏aniu uk∏adu ABS peda∏ hamulca zasadniczego mo˝e si´ lekko ob-
ni˝yç.
Odg∏os pracy uk∏adu EPS
Podczas obracania kierownicà mo˝e byç s∏yszalny odg∏os pracy silnika elektrycz-
nego. Nie jest on oznakà usterki uk∏adu.
Automatyczne ponowne w∏àczanie uk∏adów TRC i VSC
Nawet, je˝eli uk∏ady TRC i VSC zosta∏y wy∏àczone, zostanà one automatycznie po-
nownie w∏àczone w poni˝szych sytuacjach:
Po wybraniu przyciskiem rozruchu stanu wy∏àczonego.
Je˝eli w∏àczony jest tylko uk∏ad TRC, po zwi´kszeniu pr´dkoÊci zostanie on auto-
matycznie wy∏àczony.
Je˝eli obydwa systemy TRC i VSC sà w∏àczone, nie w∏àczà si´ one automatycznie
po zwi´kszeniu pr´dkoÊci.
2884-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 288
Page 289 of 612
Zmniejszona efektywnoÊç dzia∏ania elektrycznego wspomagania uk∏adu kierow-
niczego (EPS)
W przypadku wykonywania przez d∏u˝szy czas cz´stych ruchów kierownicà nast´pu-
je chwilowe obni˝enie si∏y wspomagania w uk∏adzie kierowniczym w celu unikni´cia
przegrzania uk∏adu wspomagajàcego. W tym stanie kierownica mo˝e stawiaç zwi´k-
szony opór. Nale˝y wtedy zaprzestaç intensywnych manewrów kierownicà lub za-
trzymaç samochód i wy∏àczyç silnik. W ciàgu 10 minut uk∏ad powinien powróciç do
normalnego stanu.
Warunki dzia∏ania uk∏adu wspomagania ruszania na pochy∏oÊci
Uk∏ad wspomagania ruszania na pochy∏oÊci dzia∏a w nast´pujàcych sytuacjach:
Dêwignia skrzyni biegów znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P lub N (w przypadku
ruszania do przodu/do ty∏u na pochy∏oÊci).
Po zatrzymaniu samochodu.
Zwolniony jest peda∏ przyspieszenia.
Zwolniony jest hamulec postojowy.
Automatyczne wy∏àczenie uk∏adu wspomagania ruszania na pochy∏oÊci
Uk∏ad wspomagania ruszania na pochy∏oÊci zostanie wy∏àczony w nast´pujàcych
sytuacjach:
Gdy dêwignia skrzyni biegów zosta∏a ustawiona w po∏o˝eniu P lub N.
Gdy zosta∏ naciÊni´ty peda∏ przyspieszenia.
Gdy zosta∏ uruchomiony hamulec postojowy.
Gdy up∏yn´∏y 2 sekundy od zwolnienia peda∏u hamulca zasadniczego.
Warunki dzia∏ania sygnalizacji hamowania awaryjnego
Sygnalizacja hamowania awaryjnego dzia∏a w nast´pujàcych trzech sytuacjach:
Âwiat∏a awaryjne sà wy∏àczone.
Gdy pr´dkoÊç samochodu przekracza 55 km/h.
Gdy peda∏ hamulca zasadniczego zosta∏ naciÊni´ty w sposób, który w wyniku
zmniejszenia pr´dkoÊci samochodu zosta∏ rozpoznany jako nag∏e hamowanie.
Automatyczne wy∏àczenie sygnalizacji hamowania awaryjnego
Sygnalizacja hamowania awaryjnego zostanie wy∏àczona w nast´pujàcych sytuacjach:
Âwiat∏a awaryjne sà w∏àczone.
Peda∏ hamulca jest zwolniony.
Zmniejszenie pr´dkoÊci samochodu nie zostanie rozpoznane przez uk∏ad jako
nag∏e hamowanie.
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu289
4
Jazda
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 289
Page 290 of 612
2904-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Uk∏ad ABS nie dzia∏a skutecznie w nast´pujàcych sytuacjach:
Gdy zosta∏a przekroczona przyczepnoÊç opon do pod∏o˝a (np. nadmiernie
zu˝yte opony na drodze pokrytej Êniegiem).
Gdy podczas szybkiej jazdy po drodze o mokrej lub Êliskiej nawierzchni po-
mi´dzy oponami a pod∏o˝em tworzà si´ kliny wodne.
Droga hamowania przy dzia∏ajàcym uk∏adzie ABS mo˝e byç d∏u˝sza ni˝ normalnie
Uk∏ad ABS nie jest przeznaczony do skracania drogi hamowania. W szczególnoÊci
w ni˝ej wymienionych sytuacjach nale˝y utrzymywaç bezpiecznà odleg∏oÊç od po-
przedzajàcego pojazdu:
Podczas jazdy po drodze piaszczystej, ˝wirowej lub pokrytej Êniegiem.
Podczas jazdy z ∏aƒcuchami przeciwpoÊlizgowymi na ko∏ach.
Przy przeje˝d˝aniu przez wyboje w nawierzchni.
Podczas jazdy po drodze o nawierzchni nierównej lub z ubytkami.
Uk∏ad TRC mo˝e nie dzia∏aç skutecznie w nast´pujàcej sytuacji:
Na Êliskiej nawierzchni, pomimo dzia∏ajàcego uk∏adu kontroli nap´du, utrzyma-
nie kierunku jazdy i p∏ynne przyspieszanie mogà okazaç si´ niemo˝liwe.
Nale˝y jechaç ostro˝nie w warunkach, w których samochód mo˝e zachowywaç
si´ niestabilnie, tracàc mo˝liwoÊç p∏ynnego przyspieszania.
Wspomaganie ruszania na pochy∏oÊci nie dzia∏a skutecznie w nast´pujàcych
sytuacjach:
Nie nale˝y nadmiernie polegaç na dzia∏aniu uk∏adu wspomagania ruszania
na pochy∏oÊci. Wspomaganie ruszania na pochy∏oÊci mo˝e nie dzia∏aç sku-
tecznie na znacznych stromiznach oraz na oblodzonych nawierzchniach.
W przeciwieƒstwie do hamulca postojowego wspomaganie ruszania na po-
chy∏oÊci nie s∏u˝y do utrzymywania samochodu nieruchomo przez d∏u˝szy
czas. Nie nale˝y wykorzystywaç wspomagania ruszania na pochy∏oÊci do
utrzymywania samochodu nieruchomo na zboczu, poniewa˝ mo˝e to dopro-
wadziç do wypadku.
Gdy zadzia∏a uk∏ad stabilizacji toru jazdy (VSC)
Lampka kontrolna poÊlizgu samochodu miga. Nale˝y zawsze zachowywaç
ostro˝noÊç podczas jazdy. Brawurowa jazda mo˝e doprowadziç do wypadku.
Gdy lampka kontrolna zaczyna migaç, nale˝y zachowaç szczególnà ostro˝noÊç.
Kiedy uk∏ady TRC/VSC zostajà wy∏àczone
W takich warunkach samochód nale˝y prowadziç szczególnie ostro˝nie z dostoso-
waniem odpowiedniej pr´dkoÊci do panujàcych warunków. W celu zachowania
stabilnoÊci toru jazdy oraz odpowiedniego przyspieszania bez wyraênej potrzeby
nie nale˝y wy∏àczaç uk∏adów TRC/VSC.
Wymiana opon
Na wszystkich ko∏ach powinny byç za∏o˝one opony jednakowego rozmiaru, jed-
nakowej marki oraz o takim samym wzorze bie˝nika i noÊnoÊci. Ponadto we
wszystkich ko∏ach powinno byç prawid∏owe ciÊnienie.
Za∏o˝enie niejednakowych opon mo˝e spowodowaç wadliwe dzia∏anie uk∏adów
ABS, TRC i VSC.
Wymieniajàc opony lub ko∏a, nale˝y skontaktowaç si´ z autoryzowanà stacjà
obs∏ugi Lexusa lub innym specjalistycznym warsztatem.
Prawid∏owy stan opon i zawieszenia
U˝ywanie opon w jakikolwiek sposób wadliwych oraz modyfikacje uk∏adu za-
wieszenia majà negatywny wp∏yw na uk∏ady wspomagajàce kierowc´ podczas
jazdy i w konsekwencji mogà doprowadziç do ich awarii.
41 IS200t OM53D19E A 7/9/15 13:52 Page 290