TOYOTA RAV4 HYBRID 2017 Instrukcja obsługi (in Polish)
Page 231 of 592
Je˝eli hybrydowy uk∏ad nap´dowy zosta∏ wy∏àczony, a dêwignia prze-
k∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P, zamiast prze-
∏àczenia przyciskiem rozruchu w stan wy∏àczony nastàpi prze∏àczenie
w stan ACCESSORY. W celu prze∏àczenia w stan wy∏àczony nale˝y
wykonaç nast´pujàce czynnoÊci:
Sprawdziç, czy hamulec postojowy jest uruchomiony.
Przestawiç dêwigni´ przek∏adni nap´dowej w po∏o˝enie P.
Sprawdziç, czy na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi∏ si´ ko-
munikat „Turn Off Vehicle” i nacisnàç przycisk rozruchu jeden raz.
Sprawdziç, czy na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym przesta∏ byç wy-
Êwietlany komunikat „Turn Off Vehicle”.
Samoczynne wy∏àczanie zasilania
W przypadku pozostawienia samochodu z dêwignià przek∏adni nap´dowej w po∏o-
˝eniu P i wybranym stanem ACCESSORY po up∏ywie oko∏o 20 minut lub ON (gdy
hybrydowy uk∏ad nap´dowy nie pracuje) po up∏ywie oko∏o 1 godziny nastàpi samo-
czynne prze∏àczenie w stan wy∏àczony. Jednak nie zabezpiecza to ca∏kowicie przed
roz∏adowaniem akumulatora 12-woltowego. Gdy hybrydowy uk∏ad nap´dowy nie
pracuje, nie nale˝y zbyt d∏ugo pozostawiaç wybranego stanu ACCESSORY lub ON.
Odg∏osy i wibracje charakterystyczne dla samochodu z nap´dem hybry-
dowym
S. 79
Wyczerpanie baterii w elektronicznym kluczyku
S. 164
Przy niskiej temperaturze otoczenia, np. takiej jak w warunkach zimowych
Podczas uruchamiania hybrydowego uk∏adu nap´dowego czas, przez który mi-
ga lampka kontrolna stanu gotowoÊci „READY”, mo˝e byç d∏u˝szy ni˝ zwykle.
Nale˝y poczekaç do momentu ca∏kowitego zaÊwiecenia si´ lampki kontrolnej
stanu gotowoÊci „READY”, oznaczajàcego gotowoÊç samochodu do jazdy.
Czynniki powodujàce zak∏ócenie dzia∏ania
S. 161
Uwagi dotyczàce dzia∏ania funkcji dost´pu do samochodu z u˝yciem
elektronicznego kluczyka
S. 162
Je˝eli hybrydowy uk∏ad nap´dowy nie daje si´ uruchomiç
Mog∏a nie zostaç wy∏àczona elektroniczna blokada rozruchu hybrydowego
uk∏adu nap´dowego. (
S. 85)
Nale˝y skontaktowaç si´ z autoryzowanà stacjà obs∏ugi Toyoty lub innym
specjalistycznym warsztatem.
Sprawdziç, czy dêwignia przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu P.
Uruchomienie hybrydowego uk∏adu nap´dowego mo˝e byç niemo˝liwe, je-
˝eli dêwignia przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P.
Na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´ komunikat.
4
3
2
1
4-2. Prowadzenie samochodu231
4
Jazda
Wy∏àczanie hybrydowego uk∏adu nap´dowego, gdy dêwignia
przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 231 (Black plate)
Page 232 of 592
Blokada kierownicy
Po wybraniu przyciskiem rozruchu stanu wy∏àczonego i otwarciu, a nast´pnie
zamkni´ciu drzwi zostaje uruchomiona blokada kierownicy. Blokada kierownicy
zostaje zwolniona przy ponownym naciÊni´ciu przycisku rozruchu.
Gdy nie zosta∏a zwolniona blokada kierownicy
Na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´
komunikat „Steering Lock active”.
Sprawdziç, czy dêwignia przek∏adni nap´-
dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu P. Nale˝y
ponownie nacisnàç przycisk rozruchu, jed-
noczeÊnie poruszajàc kierownicà w lewo
iwprawo.
Przeciwdzia∏anie przegrzaniu si∏ownika elektrycznego mechanizmu blokady
kierownicy
Powtarzane w krótkich odst´pach czasu w∏àczanie i wy∏àczanie hybrydowego
uk∏adu nap´dowego spowoduje przerwanie dzia∏ania si∏ownika elektrycznego
mechanizmu blokady kierownicy, zapobiegajàc jego przegrzaniu. W takiej
sytuacji nale˝y na chwil´ zaprzestaç naciskania przycisku rozruchu. Uk∏ad
powróci do stanu normalnego w ciàgu oko∏o 10 sekund.
Gdy na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym zostanie wyÊwietlony komunikat
„Check Entry & Start System”
Mo˝e to oznaczaç usterk´ uk∏adu. Nale˝y niezw∏ocznie zleciç autoryzowanej
stacji obs∏ugi Toyoty lub innemu specjalistycznemu warsztatowi sprawdzenie
samochodu.
Gdy nie zaÊwieca si´ lampka kontrolna stanu gotowoÊci „READY”
Je˝eli pomimo przestawienia dêwigni przek∏adni nap´dowej w po∏o˝enie
P i wciÊni´tego peda∏u hamulca zasadniczego, po naciÊni´ciu przycisku roz-
ruchu, nie zaÊwieca si´ lampka kontrolna stanu gotowoÊci „READY”, nale˝y
niezw∏ocznie skontaktowaç si´ z autoryzowanà stacjà obs∏ugi Toyoty lub
innym specjalistycznym warsztatem.
W przypadku usterki hybrydowego uk∏adu nap´dowego
S. 483
Wymiana baterii w elektronicznym kluczyku
S. 447
Obs∏uga przycisku rozruchu
Je˝eli przycisk rozruchu nie zostanie naciÊni´ty krótko i pewnie, mo˝e nie
zostaç wybrany stan operacyjny lub mo˝e nie zostaç uruchomiony hybry-
dowy uk∏ad nap´dowy.
Próba uruchomienia hybrydowego uk∏adu nap´dowego natychmiast po
wybraniu przyciskiem rozruchu stanu wy∏àczonego mo˝e niekiedy zakoƒ-
czyç si´ niepowodzeniem. Po wybraniu przyciskiem rozruchu stanu wy∏à-
czonego, przed ponownym uruchomieniem hybrydowego uk∏adu nap´do-
wego, nale˝y odczekaç kilka sekund.
2324-2. Prowadzenie samochodu
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 232 (Black plate)
Page 233 of 592
Je˝eli w ustawieniach w∏asnych zosta∏ wy∏àczony system elektronicznego
kluczyka
S. 532
4-2. Prowadzenie samochodu233
4
Jazda
Podczas uruchamiania hybrydowego uk∏adu nap´dowego
Hybrydowy uk∏ad nap´dowy nale˝y zawsze uruchamiaç, siedzàc na fotelu
kierowcy. Podczas uruchamiania hybrydowego uk∏adu nap´dowego w ˝ad-
nym przypadku nie wolno naciskaç peda∏u przyspieszenia.
Mo˝e to doprowadziç do wypadku, w wyniku którego mo˝e dojÊç do Êmier-
ci lub powa˝nych obra˝eƒ cia∏a.
Podczas jazdy
W przypadku zgaÊni´cia hybrydowego uk∏adu nap´dowego podczas jazdy,
do chwili bezpiecznego zatrzymania samochodu, nie nale˝y otwieraç drzwi
ani uruchamiaç zamków. Uruchomienie blokady kierownicy mo˝e doprowa-
dziç do wypadku, w wyniku którego mo˝e dojÊç do Êmierci lub powa˝nych
obra˝eƒ cia∏a.
Wy∏àczenie hybrydowego uk∏adu nap´dowego w nag∏ym przypadku
Je˝eli zachodzi koniecznoÊç wy∏àczenia hybrydowego uk∏adu nap´dowego
w sytuacji awaryjnej, nale˝y przytrzymaç wciÊni´ty przycisk rozruchu przez
co najmniej 2 sekundy lub nacisnàç go szybko 3 lub wi´cej razy. (
S. 467)
Jednak˝e poza sytuacjami awaryjnymi nie wolno dotykaç przycisku rozru-
chu podczas jazdy. Wy∏àczenie hybrydowego uk∏adu nap´dowego nie spo-
woduje utraty mo˝liwoÊci kierowania czy hamowania, ale przestanie dzia-
∏aç wspomaganie w uk∏adzie kierowniczym. Prowadzenie samochodu
w sposób p∏ynny wymagaç b´dzie wi´kszej si∏y ni˝ zwykle, dlatego te˝ na-
le˝y zwolniç i zatrzymaç samochód w miar´ szybko i bezpiecznie.
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 233 (Black plate)
Page 234 of 592
2344-2. Prowadzenie samochodu
W celu unikni´cia ryzyka roz∏adowania akumulatora 12-woltowego
Gdy hybrydowy uk∏ad nap´dowy nie pracuje, nie nale˝y zbyt d∏ugo pozo-
stawiaç wybranego przyciskiem rozruchu stanu ACCESSORY lub ON.
Je˝eli na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym pojawi si´ komunikat „POWER
ON”, oznacza to, ˝e przyciskiem rozruchu nie wybrano stanu wy∏àczonego.
Wysiadajàc z samochodu, nale˝y przyciskiem rozruchu wybraç stan wy-
∏àczony.
Nie nale˝y zatrzymywaç pracy hybrydowego uk∏adu nap´dowego, gdy
dêwignia przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu innym ni˝ P. Je-
˝eli dêwignia przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w innym po∏o˝eniu, przy
wy∏àczaniu hybrydowego uk∏adu nap´dowego zamiast prze∏àczenia
w stan wy∏àczony nastàpi prze∏àczenie w stan ACCESSORY. W tym sta-
nie mo˝e dojÊç do roz∏adowania akumulatora 12-woltowego.
Podczas uruchamiania hybrydowego uk∏adu nap´dowego
W przypadku trudnoÊci z uruchomieniem hybrydowego uk∏adu nap´dowego n a l e ˝ y
niezw∏ocznie zleciç jego sprawdzenie w autoryzowanej stacji obs∏ugi Toyoty lub in-
nym specjalistycznym warsztacie.
Nieprawid∏owe dzia∏anie przycisku rozruchu
Dzia∏anie przycisku rozruchu w nietypowy sposób, np. jego zacinanie si´,
mo˝e oznaczaç usterk´. Nale˝y niezw∏ocznie skontaktowaç si´ autoryzo-
wanà stacjà obs∏ugi Toyoty lub innym specjalistycznym warsztatem.
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 234 (Black plate)
Page 235 of 592
W∏àczanie lub wy∏àczanie trybu
jazdy z nap´dem elektrycznym
Je˝eli w∏àczony jest tryb jazdy z na-
p´dem elektrycznym, zaÊwieca si´
lampka kontrolna „EV MODE”.
Ponowne naciÊni´cie powoduje
powrót do trybu normalnej jazdy
(u˝ywanie silnika spalinowego
i silnika elektrycznego [silnika
trakcyjnego]).
Sytuacje, w których tryb jazdy z nap´dem elektrycznym nie zostanie
uruchomiony
W wyszczególnionych poni˝ej sytuacjach uruchomienie trybu jazdy z nap´-
dem elektrycznym mo˝e okazaç si´ niemo˝liwe. W takim przypadku rozlegnie
si´ sygna∏ akustyczny i pojawi si´ odpowiedni komunikat na wyÊwietlaczu
wielofunkcyjnym.
Gdy temperatura hybrydowego uk∏adu nap´dowego jest wysoka.
Na przyk∏ad po postoju w miejscu nas∏onecznionym, jeêdzie w terenie
górzystym, z du˝à pr´dkoÊcià itp.
Gdy temperatura hybrydowego uk∏adu nap´dowego jest niska.
Na przyk∏ad po d∏u˝szym postoju przy temperaturze otoczenia poni˝ej 0°C.
Gdy silnik spalinowy jest w fazie rozgrzewania.
Gdy akumulator trakcyjny jest w znacznym stopniu roz∏adowany.
Przedstawiony na monitorze przep∏ywu energii poziom na∏adowania aku-
mulatora trakcyjnego jest niski. (
S. 114)
Gdy pr´dkoÊç samochodu jest wysoka.
Gdy peda∏ przyspieszenia jest mocno wciÊni´ty, samochód jedzie pod gór´ itp.
Gdy uruchomiona jest funkcja usuwania zaparowania przedniej szyby.
4-2. Prowadzenie samochodu235
4
Jazda
Tr yb jazdy z nap´dem elektr ycznym
W trybie jazdy z nap´dem elektrycznym samochód ten nap´dzany
jest silnikiem elektrycznym z wykorzystaniem wy∏àcznie energii
elektrycznej, zgromadzonej w akumulatorze trakcyjnym.
Ten sposób nap´du jest odpowiedni do cichej jazdy i manewro-
wania w rejonach mieszkalnych, we wczesnych godzinach po-
rannych lub póênà nocà, bàdê np. na krytych parkingach bez
obawy o ha∏as czy emisj´ spalin.
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 235 (Black plate)
Page 236 of 592
W∏àczanie trybu jazdy z nap´dem elektrycznym, gdy silnik spalinowy
jest zimny
Je˝eli w momencie uruchamiania hybrydowego uk∏adu nap´dowego silnik
spalinowy jest zimny, w sposób automatyczny nastàpi jego rozruch w celu je-
go rozgrzania. W takim przypadku nie b´dzie mo˝liwe w∏àczenie trybu jazdy
z nap´dem elektrycznym.
Po uruchomieniu hybrydowego uk∏adu nap´dowego i zaÊwieceniu si´ lampki
kontrolnej stanu gotowoÊci „READY” nale˝y nacisnàç przycisk trybu jazdy
z nap´dem elektrycznym, zanim silnik spalinowy zostanie uruchomiony.
Samoczynne przerwanie trybu jazdy z nap´dem elektrycznym
W wyszczególnionych poni˝ej sytuacjach, podczas jazdy z nap´dem elek-
trycznym, mo˝e nastàpiç samoczynne uruchomienie silnika spalinowego.
W takim przypadku rozlegnie si´ sygna∏ akustyczny i lampka kontrolna trybu
jazdy z nap´dem elektrycznym zacznie migaç, a nast´pnie zgaÊnie.
Gdy akumulator trakcyjny jest w znacznym stopniu roz∏adowany.
Na ekranie monitora energii wyÊwietlany jest poziom na∏adowania akumu-
latora trakcyjnego. (
S. 114)
Gdy pr´dkoÊç samochodu jest wysoka.
Gdy peda∏ przyspieszenia jest mocno wciÊni´ty, samochód jedzie pod gór´ itp.
Je˝eli b´dzie to mo˝liwe, kierowca zostanie zawczasu poinformowany o sa-
moczynnym uruchomieniu silnika spalinowego odpowiednim komunikatem
wyÊwietlonym na wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym.
Zasi´g jazdy z nap´dem elektrycznym
Zasi´g jazdy z nap´dem elektrycznym wynosi od kilkuset metrów do 1 kilo-
metra. Jednak w niektórych sytuacjach, zale˝nie od stanu samochodu, u˝y-
cie trybu jazdy z nap´dem elektrycznym nie b´dzie mo˝liwe. (Rzeczywisty
zasi´g jazdy zale˝y od stanu na∏adowania akumulatora trakcyjnego oraz wa-
runków drogowych.)
Zu˝ycie paliwa
Hybrydowy uk∏ad nap´dowy uzyskuje najni˝sze zu˝ycie paliwa podczas jaz-
dy w normalnym trybie nap´du (u˝ywajàc silnika spalinowego i silnika elek-
trycznego [trakcyjnego]). Zbyt cz´sta jazda z nap´dem wy∏àcznie elektrycz-
nym mo˝e powodowaç zwi´kszenie zu˝ycia paliwa.
2364-2. Prowadzenie samochodu
Ârodki ostro˝noÊci podczas jazdy
Podczas jazdy z nap´dem wy∏àcznie elektrycznym kierowca powinien zacho-
waç szczególnà ostro˝noÊç. Ze wzgl´du na brak charakterystycznego odg∏o-
su pracy silnika spalinowego piesi, rowerzyÊci i inne osoby znajdujàce si´
w pobli˝u mogà nie zwróciç uwagi, ˝e samochód ten si´ przemieszcza.
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 236 (Black plate)
Page 237 of 592
Dêwigni´ przek∏adni nap´dowej mo˝na przestawiç przy naciÊni´-
tym pedale hamulca zasadniczego, gdy przyciskiem rozruchu
wybrany jest stan ON.
Podczas przestawienia dêwigni pomi´dzy po∏o˝eniami P i D nale˝y
upewniç si´, ˝e samochód jest ca∏kowicie zatrzymany.
*
1: W normalnych warunkach zalecane jest u˝ywanie po∏o˝enia D, które po-
zwala uzyskaç najni˝sze zu˝ycie paliwa i zapewnia najcichszà jazd´.
*
2: Poprzez wybieranie zakresu prze∏o˝eƒ w trybie S mo˝na kontrolowaç si∏´
hamowania silnikiem i przyspieszenia.
4-2. Prowadzenie samochodu237
4
Jazda
Hybr ydowa przek∏adnia nap´dowa
Przestawianie dêwigni przek∏adni nap´dowej
Zastosowanie poszczególnych po∏o˝eƒ dêwigni
Po∏o˝enie dêwigni Przeznaczenie
P
Parkowanie, uruchamianie hybrydowego uk∏adu nap´dowego
R Cofanie
NPo∏o˝enie neutralne (Warunki, w których moment
nap´dowy nie jest przekazywany.)
D
Zwyk∏a jazda*
1
S
Jazda w trybie S*2(S. 239)
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 237 (Black plate)
Page 238 of 592
W celu dostosowania dzia∏ania przek∏adni nap´dowej do zró˝nicowanych
warunków jazdy dost´pne sà ni˝ej opisane tryby pracy.
Tryb jazdy ekonomicznej
U˝ycie trybu jazdy ekonomicznej pozwala na zmniejszenie zu˝ycia
paliwa w warunkach wymagajàcych cz´stego przyspieszania.
W celu wybrania trybu jazdy eko-
nomicznej nacisnàç przycisk
„ECO MODE”.
ZaÊwieci si´ lampka kontrolna
trybu jazdy ekonomicznej „ECO
MODE”.
Ponowne naciÊni´cie przycisku
spowoduje wy∏àczenie trybu
jazdy ekonomicznej.
Tryb jazdy dynamicznej „SPORT”
Stosowany w celu uzyskania lepszego przyspieszenia lub podczas
jazdy w górzystym terenie.
W celu wybrania trybu jazdy
dynamicznej nacisnàç przycisk
„SPORT”.
ZaÊwieci si´ lampka kontrolna try-
bu jazdy dynamicznej „SPORT”.
Ponowne naciÊni´cie przycisku
spowoduje wy∏àczenie trybu
jazdy dynamicznej „SPORT”.
2384-2. Prowadzenie samochodu
Wybór trybu jazdy
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 238 (Black plate)
Page 239 of 592
Przestawiajàc dêwigni´ przek∏adni nap´dowej w po∏o˝enie S, w∏àcza
si´ tryb jazdy S. Wybór dogodnego dla kierowcy zakresu prze∏o˝eƒ
odbywa si´ za pomocà dêwigni przek∏adni nap´dowej.
Zmiana zakresu na wy˝szy
Zmiana zakresu na ni˝szy
Wybrany zakres prze∏o˝eƒ, od S1
do S6, zostanie wyÊwietlony na
wyÊwietlaczu wielofunkcyjnym.
Po wybraniu trybu S automatycz-
nie wybierany jest zakres prze∏o-
˝eƒ od S2 do S5, zale˝nie od
pr´dkoÊci samochodu.
Zakres prze∏o˝eƒ i ich funkcje
Mo˝na wybieraç spoÊród 6 poziomów si∏y hamowania silnikiem
i przyspieszenia.
Im ni˝szy zakres prze∏o˝eƒ, tym silniejsze hamowanie silnikiem
i wi´ksza si∏a przyspieszenia. RównoczeÊnie odpowiednio wzrasta
pr´dkoÊç obrotowa silnika.
Podczas przyspieszania w zakresie od 1 do 5 mo˝e nast´powaç
samoczynne prze∏àczenie na wy˝szy zakres, zale˝nie od pr´d-
koÊci samochodu.
4-2. Prowadzenie samochodu239
4
Jazda
Prze∏àczanie zakresów w trybie S
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 239 (Black plate)
Page 240 of 592
Blokada redukcji biegu z sygnalizacjà ostrzegawczà
Ze wzgl´dów bezpieczeƒstwa oraz w celu zapewnienia sprawnego dzia∏ania
uk∏adu nap´dowego w niektórych sytuacjach redukcja prze∏o˝enia mo˝e nie
byç mo˝liwa mimo odpowiedniego przestawienia dêwigni przek∏adni nap´dowej.
(Rozlegnie si´ dwukrotny sygna∏ akustyczny.)
Dzia∏anie uk∏adu klimatyzacji w trybie jazdy ekonomicznej
W trybie jazdy ekonomicznej sterowanie funkcjami ogrzewania i ch∏odzenia
oraz intensywnoÊcià nawiewu uk∏adu klimatyzacji, ukierunkowane jest na
zapewnienie jak najni˝szego zu˝ycia paliwa (
S. 361). Aby zwi´kszyç
wydajnoÊç uk∏adu klimatyzacji, nale˝y wyregulowaç intensywnoÊç nawiewu
lub wy∏àczyç tryb jazdy ekonomicznej.
Wy∏àczanie trybów jazdy
Tryb jazdy ekonomicznej nie zostanie wy∏àczony do momentu naciÊni´cia
przycisku „ECO MODE”, nawet je˝eli hybrydowy uk∏ad nap´dowy zostanie
wy∏àczony.
Tryb jazdy dynamicznej „SPORT” zostanie wy∏àczony po wy∏àczeniu hy-
brydowego uk∏adu nap´dowego.
Jazda z w∏àczonym uk∏adem automatycznego utrzymywania pr´dkoÊci jaz-
dy lub uk∏adem aktywnej kontroli pr´dkoÊci jazdy (w niektórych wersjach)
Pomimo wykonania poni˝szych czynnoÊci w celu hamowania silnikiem nie b´-
dzie ono mo˝liwe, poniewa˝ uk∏ad automatycznego utrzymywania pr´dkoÊci
jazdy lub uk∏ad aktywnej kontroli pr´dkoÊci jazdy (w niektórych wersjach) nie
zosta∏y wy∏àczone.
Redukcja zakresu do 5 lub 4 podczas jazdy w trybie D lub S. (
S. 239)
Po wybraniu trybu jazdy dynamicznej „SPORT”, gdy dêwignia przek∏adni
nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu D. (
S. 238)
Mechanizm blokady dêwigni przek∏adni nap´dowej
Mechanizm blokady dêwigni przek∏adni nap´dowej zabezpiecza przed prze-
stawieniem jej w sposób przypadkowy podczas uruchamiania hybrydowego
uk∏adu nap´dowego.
Dêwignia przek∏adni nap´dowej mo˝e zostaç przestawiona z po∏o˝enia P tyl-
ko wtedy, gdy przyciskiem rozruchu wybrany jest stan ON i peda∏ hamulca za-
sadniczego jest wciÊni´ty.
2404-2. Prowadzenie samochodu
43 RAV4 HV OM42B04E 9/2/16 1:01 PM Page 240 (Black plate)