Wyc Lexus GS450h 2017 Instrukcja Obsługi (in Polish)

óWersje przeznaczone na rynek ukraiƒski
Numer Êwiadectwa homologacji: 1O094.000966-13
3184-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Obs∏uga czujnika radarowego
Czujniki uk∏adu monitorowania martwych pól
widocznoÊci zamontowane sà wewnàtrz tyl-
nego zderzaka samochodu, odpowiednio, po
lewej i prawej stronie. Nale˝y przestrzegaç
poni˝szych zaleceƒ, aby zapewniç skuteczne
dzia∏anie uk∏adu monitorowania martwych
pól widocznoÊci.
Stale utrzymywaç czujnik i obszar zderzaka wokó∏ niego w czystoÊci.
Nie nara˝aç czujnika lub obszaru zderzaka wokó∏ niego na silne uderzenia.
Je˝eli czujnik nawet nieznacznie zmieni po∏o˝enie, uk∏ad mo˝e nie dzia∏aç
prawid∏owo, a pojazdy znajdujàce si´ w polu detekcji mogà nie zostaç wykryte.
Je˝eli czujnik lub otaczajàcy go obszar zostanie nara˝ony na silne uderzenie,
nale˝y zleciç sprawdzenie czujnika przez autoryzowanà stacj´ obs∏ugi Lexusa
lub inny specjalistyczny warsztat.
Nie rozmontowywaç czujnika.
Nie mocowaç do czujnika ani otaczajàcego obszaru zderzaka ˝adnych akce-
soriów ani nie umieszczaç w tym obszarze ˝adnych naklejek.
Nie modyfikowaç czujnika ani otaczajàcego obszaru zderzaka.
Nie malowaç czujnika ani tylnego zderzaka na inny kolor ni˝ oficjalny kolor
Lexusa.
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 318

Funkcja monitorowania martwych pól widocznoÊci korzysta z czujników rada-
rowych, za pomocà których wykrywane sà podà˝ajàce przyleg∏ym pasem
pojazdy, które nie sà widoczne w zewn´trznych lusterkach wstecznych
(znajdujà si´ w tzw. martwym polu widocznoÊci) i informuje o tym kierowc´
za poÊrednictwem sygnalizatorów w zewn´trznych lusterkach wstecznych.
Obszary, w których mogà byç wykrywane pojazdy, wyszczególniono poni˝ej.
Zasi´g obszaru detekcji wynosi:
Oko∏o 3,5 m w bok od samochodu
Poczàtkowe 0,5 m od boku samocho-
du nie jest obszarem detekcji
Oko∏o 3 m od tylnego zderzaka
w kierunku ty∏u
Oko∏o 1 m od tylnego zderzaka
w kierunku przodu
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu319
4
Jazda
Funkcja monitorowania martwych pól widocznoÊci
Obszary detekcji funkcji monitorowania martwych pól widocznoÊci
Ostrze˝enia dotyczàce korzystania z uk∏adu
Za bezpieczeƒstwo odpowiada wy∏àcznie kierowca. Samochód nale˝y prowadziç
bezpiecznie, uwa˝nie obserwujàc sytuacj´ wokó∏ niego.
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci jest elementem pomocniczym,
który ostrzega o obecnoÊci innego pojazdu w martwym polu widocznoÊci. Nie
nale˝y nadmiernie polegaç na jego dzia∏aniu. Uk∏ad nie rozstrzyga, czy mo˝na
bezpiecznie zmieniç pas ruchu, dlatego nadmierne poleganie na jego dzia∏aniu
mo˝e doprowadziç do wypadku, w wyniku którego mo˝e dojÊç do Êmierci lub
powa˝nych obra˝eƒ cia∏a.
W pewnych warunkach uk∏ad mo˝e nie dzia∏aç prawid∏owo. Dlatego niezb´dna jest
bezpoÊrednia kontrola wzrokowa przez kierowc´, czy sytuacja jest bezpieczna.
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 319

Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci dzia∏a, gdy
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci (BSM) jest w∏àczony
Samochód porusza si´ z pr´dkoÊcià powy˝ej oko∏o 16 km/h.
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci wykryje pojazd, gdy
Samochód jest wyprzedzany przez pojazd poruszajàcy si´ sàsiednim pasem ruchu.
W polu detekcji pojawi si´ pojazd zmieniajàcy pas ruchu.
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci nie wykryje pojazdu, gdy
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci nie reaguje na nast´pujàce rodzaje
pojazdów i/lub obiektów:
Ma∏e motocykle, rowery, piesi itp.*
Pojazdy jadàce w przeciwnym kierunku
Barierki, Êciany, s∏upki drogowe, zaparkowane pojazdy i inne nieruchome obiekty*
Pojazdy jadàce z ty∏u tym samym pasem*
Pojazdy jadàce 2 pasy dalej od samochodu*
*: W pewnych warunkach mo˝e si´ zdarzyç, ˝e uk∏ad zareaguje.
Uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci mo˝e nie dzia∏aç prawid∏owo, gdy
W nast´pujàcych sytuacjach uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci
mo˝e nie wykrywaç prawid∏owo pojazdów:
• W trudnych warunkach pogodowych, np. przy obfitych opadach deszczu lub
Êniegu, we mgle itp.
• Gdy do tylnego zderzaka przywiera lód, b∏oto itp.
• Na mokrej drodze na skutek deszczu, ka∏u˝ itp.
• Przy znacznej ró˝nicy pr´dkoÊci tego samochodu i pojazdu, który pojawi∏ si´
w polu detekcji.
• Gdy w polu detekcji znajduje si´ pojazd, który by∏ tam od chwili ruszenia
z miejsca i pozostaje tam w miar´ nabierania pr´dkoÊci.
• Przy naprzemiennym wje˝d˝aniu na wzniesienia jezdni i zje˝d˝aniu z nich, np.
w górzystym terenie, na pofa∏dowanej drodze itp.
• Gdy zbli˝a si´ kilka pojazdów z niewielkimi odst´pami pomi´dzy nimi.
• Gdy pasy ruchu sà szerokie i w zwiàzku z tym pojazd na sàsiednim pasie jest
zbyt daleko.
• Przy nieznacznej ró˝nicy pr´dkoÊci tego samochodu i pojazdu, który pojawi∏
si´ w polu detekcji.
• Przy znacznej ró˝nicy wysokoÊci tego samochodu i pojazdu, który pojawi∏ si´
w polu detekcji.
• BezpoÊrednio po w∏àczeniu uk∏adu monitorowania martwych pól widocznoÊci.
• Gdy samochód holuje przyczep´ (wersje z przystosowaniem do holowania
przyczepy).
Sytuacje dodatkowo zwi´kszajàce prawdopodobieƒstwo niewykrycia pojazdów
i/lub obiektów przez uk∏ad monitorowania martwych pól widocznoÊci:
• Gdy bardzo blisko tego samochodu znajduje si´ barierka ochronna, Êciana itp.
• Gdy pojazd z ty∏u znajduje si´ w niewielkiej odleg∏oÊci od samochodu.
• Gdy pasy ruchu sà wàskie i pojazd jadàcy 2 pasy dalej znajduje si´ w obszarze
detekcji.
• Gdy z ty∏u samochodu zamontowane sà przedmioty takie jak uchwyt na rowery.
3204-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 320

Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku dzia∏a podczas
cofania. Mo˝e ona wykrywaç inne pojazdy zbli˝ajàce si´ z lewej lub pra-
wej strony z ty∏u samochodu. Ta funkcja korzysta z czujników radarowych,
ostrzegajàc kierowc´ o obecnoÊci innego pojazdu za pomocà migajàcych
sygnalizatorów w zewn´trznych lusterkach wstecznych oraz sygna∏u akustycz-
nego.
Nadje˝d˝ajàce pojazdy Obszary detekcji
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu321
4
Jazda
Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku
Ostrze˝enia dotyczàce korzystania z uk∏adu
Za bezpieczeƒstwo odpowiada wy∏àcznie kierowca. Samochód nale˝y prowadziç
bezpiecznie, uwa˝nie obserwujàc sytuacj´ wokó∏ niego.
Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku stanowi jedynie funkcj´
wspomagania i nie zwalnia kierowcy z koniecznoÊci zachowania ostro˝noÊci.
Kierowca musi zachowaç ostro˝noÊç podczas cofania, nawet gdy u˝ywana jest
funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku. BezpoÊrednia kontrola
wzrokowa sytuacji z ty∏u samochodu jest niezb´dna. Przed rozpocz´ciem cofa-
nia nale˝y upewniç si´, ˝e za pojazdem nie znajdujà si´ piesi, inne pojazdy itp.
Nieprzestrzeganie tych zaleceƒ mo˝e doprowadziç do Êmierci lub powa˝nych
obra˝eƒ cia∏a.
W pewnych warunkach uk∏ad mo˝e nie dzia∏aç prawid∏owo. Dlatego niezb´dna jest
bezpoÊrednia kontrola wzrokowa przez kierowc´, czy sytuacja jest bezpieczna.
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 321

Obszary, w których mogà byç wykrywane pojazdy, wyszczególniono poni˝ej.
Aby zapewniç kierowcy d∏u˝szy czas na reakcj´, sygna∏ akustyczny mo˝e
ostrzegaç o obecnoÊci pojazdów nadje˝d˝ajàcych z du˝à pr´dkoÊcià
z dalszej odleg∏oÊci.
Przyk∏ad:
Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku dzia∏a, gdy
Uk∏adu monitorowania martwych pól widocznoÊci (BSM) jest w∏àczony
Dêwignia przek∏adni nap´dowej znajduje si´ w po∏o˝eniu R.
Samochód porusza si´ z pr´dkoÊcià poni˝ej oko∏o 8 km/h.
Pr´dkoÊç nadje˝d˝ajàcego pojazdu wynosi od oko∏o 8 km/h do 28 km/h.
3224-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Obszary detekcji funkcji ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym
z boku
Nadje˝d˝ajàcy pojazd Pr´dkoÊçPrzybli˝ona odleg∏oÊç
ostrzegania
Szybko 28 km/h 20 m
Wolno 8 km/h 5,5 m
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 322

Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku nie wykryje pojazdu, gdy
Funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku nie reaguje na nast´pujàce
rodzaje pojazdów i/lub obiektów:
Ma∏e motocykle, rowery, piesi itp.*
Pojazdy nadje˝d˝ajàce bezpoÊrednio z ty∏u.
Barierki, Êciany, s∏upki drogowe, zaparkowane pojazdy i inne nieruchome obiekty*.
Pojazdy oddalajàce si´ od samochodu.
Pojazdy nadje˝d˝ajàce z miejsc parkingowych bezpoÊrednio obok samochodu*.
Pojazdy cofajàce na miejscach parkingowych bezpoÊrednio obok samochodu*.
*: W pewnych warunkach mo˝e si´ zdarzyç, ˝e uk∏ad zareaguje.
Warunki, w których funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym z boku mo˝e
dzia∏aç nieprawid∏owo
W nast´pujàcych sytuacjach funkcja ostrzegania o pojeêdzie nadje˝d˝ajàcym
z boku mo˝e nie wykrywaç prawid∏owo pojazdów:
W trudnych warunkach pogodowych, np. przy obfitych opadach deszczu lub Êniegu,
we mgle itp.
Gdy do tylnego zderzaka przywiera lód, b∏oto itp.
Gdy wiele pojazdów nadje˝d˝a bezpoÊrednio po sobie.
Podczas parkowania pod ostrym kàtem
Gdy pojazd nadje˝d˝a z du˝à pr´dkoÊcià.
Przy parkowaniu w miejscu o du˝ym nachyleniu, np. w górzystym terenie, na pofa∏-
dowanej drodze itp.
BezpoÊrednio po w∏àczeniu uk∏adu monitorowania martwych pól widocznoÊci
(BSM)
Gdy samochód holuje przyczep´ (wersje z przystosowaniem do holowania
przyczepy).
Gdy z ty∏u samochodu zamontowany jest uchwyt na rowery lub inne akcesoria
BezpoÊrednio po uruchomieniu hybrydowego uk∏adu nap´dowego, gdy uk∏ad
monitorowania martwych pól widocznoÊci (BSM) jest w∏àczony
Gdy przeszkody zas∏aniajà pojazdy, uniemo˝-
liwiajàc ich wykrycie przez czujniki.
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu323
4
Jazda
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 323

ECB (Elektronicznie sterowany uk∏ad hamulcowy)
Elektronicznie sterowany uk∏ad hamulcowy generuje si∏´ hamowania od-
powiednio do sposobu obs∏ugi peda∏u hamulca zasadniczego.
ABS (Uk∏ad zapobiegajàcy blokowaniu kó∏ podczas hamowania)
Przeciwdzia∏a blokowaniu kó∏ podczas hamowania na Êliskiej nawierzchni
lub w razie gwa∏townego hamowania.
BA (Wspomaganie hamowania awaryjnego)
Funkcja samoczynnie zwi´ksza si∏´ hamowania kó∏ w przypadku gwa∏tow-
nego naciÊni´cia na peda∏ hamulca zasadniczego, które uk∏ad rozpozna
jako sytuacj´ krytycznà.
VSC (Uk∏ad stabilizacji toru jazdy)
Pomaga uniknàç poÊlizgu bocznego przy gwa∏townym skr´cie lub poko-
nywaniu zakr´tu na Êliskiej nawierzchni.
TRC (Uk∏ad kontroli nap´du)
Pomaga zachowaç si∏´ nap´dowà, nie dopuszczajàc do utraty przyczep-
noÊci kó∏ nap´dowych do pod∏o˝a podczas ruszania z miejsca lub przy-
spieszania na Êliskiej nawierzchni.
Funkcja zmiennego prze∏o˝enia przek∏adni kierowniczej (VGRS)
(w niektórych wersjach)
Dostosowuje czu∏oÊç uk∏adu kierowniczego przednich kó∏ do pr´dkoÊci
jazdy i ruchów kierownicy.
3244-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Uk∏ady wspomagajàce kierowc´ podczas jazdy
Ni˝ej wymienione uk∏ady reagujà w sposób automatyczny w ró˝nych
sytuacjach drogowych, przyczyniajàc si´ do wi´kszego bezpieczeƒstwa
jazdy i u∏atwiajàc prowadzenie samochodu. Nale˝y jednak byç Êwiado-
mym, ˝e systemy te stanowià jedynie uzupe∏nienie i nie nale˝y nadmiernie
polegaç na ich dzia∏aniu.
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 324

Uk∏ad kierowania ko∏ami tylnej osi (DRS) (w niektórych wersjach)
Poprawia zwrotnoÊç i szybkoÊç reakcji pojazdu, delikatnie skr´cajàc tylne
ko∏a odpowiednio do ruchów kierownicy.
Wspomaganie ruszania na pochy∏oÊci
Pomaga zapobiec staczaniu si´ pojazdu podczas ruszania na pochy∏oÊci.
EPS (Elektryczne wspomaganie uk∏adu kierowniczego)
Wykorzystujàc silnik elektryczny, zmniejsza wysi∏ek potrzebny do obracania
kierownicy.
AVS (elektroniczna modulacja charakterystyki zawieszenia) (w niektórych
wersjach)
Dzi´ki niezale˝nemu sterowaniu si∏à t∏umienia amortyzatorów ka˝dego
z 4 kó∏ stosownie do warunków drogowych i jazdy, uk∏ad ten pozwala
po∏àczyç komfort jazdy z du˝à statecznoÊcià przy skr´caniu i stabilnà pozy-
cjà nadwozia.
Gdy w∏àczony jest tryb SPORT S+, si∏a t∏umienia ustawiana jest odpo-
wiednio dla sportowej jazdy. (
S. 312)
Uk∏ad wspomagajàcy dynamik´ manewrowania (LDH) (w niektórych
wersjach)
Niezale˝nie steruje funkcjami uk∏adów VGRS, DRS oraz EPS. Poprawia
zwrotnoÊç przy ma∏ych pr´dkoÊciach jazdy, szybkoÊç reakcji przy Êred-
nich oraz bezpieczeƒstwo przy du˝ych pr´dkoÊciach jazdy, regulujàc kàt
skr´tu przednich i tylnych kó∏ odpowiednio do ruchów kierownicy i pr´d-
koÊci samochodu.
Zintegrowany uk∏ad stabilizacji ruchu pojazdu (VDIM)
Zapewnia jednoczesnà wspó∏prac´ uk∏adu ABS, TRC, VSC, wspomagania
hamowania awaryjnego, wspomagania ruszania na pochy∏oÊci, elektrycz-
nego wspomagania w uk∏adzie kierowniczym (EPS), przek∏adni kierowni-
czej o zmiennym prze∏o˝eniu (VGRS) (w niektórych wersjach) oraz uk∏adu
kierowania ko∏ami tylnej osi (DRS) (w niektórych wersjach).
Wspomaga zachowanie stabilnoÊci samochodu na Êliskiej nawierzchni
poprzez automatyczne uruchamianie hamulców, sterowanie mocà hybry-
dowego uk∏adu nap´dowego, wspomaganiem w uk∏adzie kierowniczym,
prze∏o˝eniem przek∏adni kierowniczej i skr´tem kó∏ tylnych.
Sygnalizacja hamowania awaryjnego
Podczas gwa∏townego hamowania automatycznie w∏àczane sà Êwiat∏a
hamowania w sposób pulsacyjny w celu ostrze˝enia kierowców porusza-
jàcych si´ z ty∏u.
4-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu325
4
Jazda
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 325

3304-5. Korzystanie z funkcji wspomagajàcych prowadzenie samochodu
Uk∏ad wspomagania ruszania na pochy∏oÊci nie dzia∏a skutecznie, gdy
Nie nale˝y nadmiernie polegaç na uk∏adzie wspomagania ruszania na po-
chy∏oÊci. Wspomaganie ruszania na pochy∏oÊci mo˝e nie dzia∏aç skutecznie
na znacznych stromiznach oraz na oblodzonych nawierzchniach.
W przeciwieƒstwie do hamulca postojowego wspomaganie ruszania na pochy-
∏oÊci nie s∏u˝y do utrzymywania samochodu nieruchomo przez d∏u˝szy czas. Nie
nale˝y wykorzystywaç wspomagania ruszania na pochy∏oÊci do utrzymywania
samochodu nieruchomo na stoku, poniewa˝ mo˝e to doprowadziç do wypadku.
Gdy zadzia∏a uk∏ad VSC
Miga lampka sygnalizacyjna poÊlizgu. Samochód nale˝y zawsze prowadziç
z zachowaniem rozwagi. Nieostro˝na jazda mo˝e doprowadziç do wypadku.
Szczególnà ostro˝noÊç nale˝y zachowaç, gdy miga lampka sygnalizacyjna po-
Êlizgu.
Gdy uk∏ad TRC/VSC jest wy∏àczony
W takich warunkach samochód nale˝y prowadziç szczególnie ostro˝nie z dostoso-
waniem odpowiedniej pr´dkoÊci do panujàcych warunków. W celu zachowania
stabilnoÊci toru jazdy oraz odpowiedniego przyspieszania bez wyraênej potrzeby
nie nale˝y wy∏àczaç uk∏adów TRC/VSC.
Wymiana opon
Na wszystkich ko∏ach powinny byç za∏o˝one opony jednakowego rozmiaru, jed-
nakowej marki oraz o takim samym wzorze bie˝nika i noÊnoÊci. We wszystkich
powinno byç prawid∏owe ciÊnienie.
Za∏o˝enie niejednakowych opon mo˝e spowodowaç wadliwe dzia∏anie uk∏adu
ABS, TRC i VSC.
Wymieniajàc opony lub ko∏a, nale˝y skontaktowaç si´ z autoryzowanà stacjà
obs∏ugi Lexusa lub innym specjalistycznym warsztatem.
Prawid∏owy stan opon i zawieszenia
U˝ywanie opon w jakikolwiek sposób wadliwych oraz modyfikacje uk∏adu za-
wieszenia majà negatywny wp∏yw na uk∏ady wspomagajàce kierowc´ podczas
jazdy i w konsekwencji mogà doprowadziç do ich awarii.
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 330

W ruchu ulicznym o du˝ym nat´˝eniu
Naprzemienne przyspieszanie i zwalnianie oraz d∏ugie postoje na Êwiat∏ach
kierujàcych ruchem negatywnie wp∏ywa na zu˝ycie paliwa. Zalecane jest
korzystanie z komunikatów drogowych, aby w maksymalnym stopniu unikaç
przestojów w podró˝y. W ruchu ulicznym o du˝ym nat´˝eniu nale˝y jechaç
powoli, delikatnie redukujàc nacisk na peda∏ hamulca i unikajàc nadu˝ywa-
nia peda∏u przyspieszania. Pozwoli to uniknàç nadmiernego zu˝ycia paliwa.
Na autostradzie
Utrzymywaç sta∏à pr´dkoÊç jazdy. Zbli˝ajàc si´ do punktu poboru op∏at
lub innych przeszkód, z odpowiednim wyprzedzeniem zwalniaç peda∏
przyspieszenia i delikatnie hamowaç. Umo˝liwi to odzyskiwanie wi´kszych
iloÊci energii elektrycznej podczas zwalniania.
Uk∏ad klimatyzacji
Korzystaç z klimatyzacji tylko wtedy, gdy jest taka potrzeba. Pozwoli to
uniknàç nadmiernego zu˝ycia paliwa.
W sezonie letnim: Przy wysokiej temperaturze otoczenia korzystaç z funkcji
recyrkulacji powietrza w kabinie. Ograniczy to obcià˝enie uk∏adu klimaty-
zacji, a tym samym zmniejszy zu˝ycie paliwa.
W sezonie zimowym: Poniewa˝ automatyczne przerywanie pracy silnika
spalinowego nie b´dzie nast´powa∏o, dopóki silnik oraz wn´trze samo-
chodu nie rozgrzejà si´ dostatecznie, spowoduje to zwi´kszone zapotrze-
bowanie na paliwo. Unikanie nadu˝ywania nagrzewnicy przyczyni si´ do
ograniczenia zu˝ycia paliwa.
Kontrola ciÊnienia w oponach
Nale˝y regularnie kontrolowaç ciÊnienie w ogumieniu. Nieprawid∏owe
ciÊnienie w ogumieniu mo˝e negatywnie wp∏ywaç na ekonomik´ jazdy.
Ponadto u˝ywanie opon zimowych do jazdy po suchej nawierzchni, ze
wzgl´du na zwi´kszone tarcie, prowadzi do nadmiernego zu˝ycia paliwa.
Nale˝y stosowaç ogumienie odpowiednio dobrane do pory roku.
3324-6. Wskazówki dotyczàce jazdy
53 GS450h_300h OM30F92E_A 27/10/16 10:39 Page 332