tow YAMAHA MT-03 2016 Instrukcja obsługi (in Polish)

YAMAHA
INSTRUKCJA OBSŁUGI
MT-03
MTN320-A





PRZEDMOWA

Witamy w świecie motocykli Yamaha!

Gratulujemy zakupu motocykla Yamaha MTN320-A. Pojazd ten bazuje na
wieloletnim doświadczeniu oraz najnowszej technologii Yamahy w
konstruowaniu i produkcji jednośladów sportowych i turystycznych. Motocykl
reprezentuje najwyższy poziom wykonania i niezawodności, które uczyniły
Yamahę liderem w branży.
Prosimy o poświęcenie czasu na dokładne przeczytanie niniejszej Instrukcji
Obsługi, aby korzystać ze wszystkich zalet motocykla.
Instrukcja Obsługi nie tylko wyjaśnia funkcjonowanie, możliwości
przeprowadzenia kontroli i podstawowej konserwacji motocykla, ale także
opisuje, w jaki sposób chronić siebie i osoby postronne od problemów i
obrażeń. Ponadto, wiele wskazówek podanych w niniejszej Instrukcji Obsługi
pomoże Ci utrzymać pojazd w jak najlepszym stanie. Jeśli masz dodatkowe
pytania dotyczące obsługi lub konserwacji motocykla, prosimy o
skontaktowanie się z Dealerem Yamaha.
Yamaha nieustannie dąży do rozwoju w konstrukcji i jakości swoich pojazdów.
Dlatego, mimo że instrukcja zawiera najbardziej aktualne w chwili wypuszczenia
do druku informacje o produkcie, mogą się pojawić drobne rozbieżności
między jej treścią a pojazdem. W razie pojawienia się wątpliwości, prosimy o
skontaktowanie się z Dealerem Yamaha.
Zespół Yamaha życzy wielu bezpiecznych i przyjemnych przejażdżek.
Pamiętaj, bezpieczeństwo jest najważniejsze!
MTN320-A
INSTRUKCJA OBSŁUGI
© 2015 PT Yamaha Indonesia Motor
Manufacturing
Pierwsze wydanie, listopad 2015
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Przedruk lub nieuprawnione użycie bez pisemnej zgody
PT Yamaha Indonesia Motor Manufacturing
jest zabronione.
Wydrukowano w Indonezji.
B08-F8199-E1

2

OSTRZEŻENIE:
Przed przystąpieniem do eksploatacji motocykla należy dokładnie przeczytać
Instrukcję Obsługi.

WSKAZÓWKA
Instrukcję Obsługi należy traktować jako element wyposażenia motocykla. W
razie sprzedaży pojazdu Instrukcję Obsługi należy przekazać nowemu
właścicielowi.

OZNACZENIA WAŻNIEJSZYCH INFORMACJI

W Instrukcji Obsługi szczególnie ważne informacje zostały oznaczone
następującymi symbolami:



Symbol alarmu bezpieczeństwa. Jest on używany do
ostrzegania przed ryzykiem obrażeń. Aby uniknąć
obrażeń lub śmierci, stosuj się do wszystkich
komunikatów bezpieczeństwa, przy których występuje
ten symbol.


OSTRZEŻENIE
OSTRZEŻENIE wskazuje na potencjalnie niebezpieczną
sytuację, która, jeśli się jej nie uniknie, może
doprowadzić do śmierci lub poważnych obrażeń.


UWAGA:
UWAGA wskazuje specjalne środki ostrożności, które
należy podjąć, aby uniknąć uszkodzenia pojazdu lub
innego mienia.

WSKAZÓWKA WSKAZÓWKA dostarcza kluczowych informacji, dzięki
którym procedury są łatwiejsze i bardziej przejrzyste.

* Produkt i dane techniczne mogą ulec zmianie bez powiadomienia.

SPIS TREŚCI
Numer strony
OZNACZENIA WAŻNIEJSZYCH INFORMACJI
SPIS TREŚCI
POMYŚL O SWOIM BEZPIECZEŃSTWIE
OPIS MOTOCYKLA
Widok z lewej strony
Widok z prawej strony
Funkcje kontrolne i osprzęt kierownicy
WSKAŹNIKI I FUNKCJE KONTROLNE
Stacyjka / blokada kierownicy
Lampki sygnalizacyjne i lampki ostrzegawcze
Jednostka wyświetlacza wielofunkcyjnego
Przełączniki na kierownicy
Dźwignia sprzęgła
Pedał zmiany biegów
Dźwignia hamulca ! ! !

4

Regulacja zwisu łańcucha napędowego
Czyszczenie i smarowanie łańcucha napędowego
Sprawdzenie i smarowanie linek sterujących
Sprawdzenie i smarowanie manetki gazu i linki gazu
Sprawdzenie i smarowanie pedału hamulca i pedału zmiany biegów
Sprawdzenie i smarowanie dźwigni hamulca i dźwigni sprzęgła
Sprawdzenie i smarowanie podpórki bocznej
Smarowanie sworzni wahacza wleczonego
Sprawdzenie widelca przedniego
Sprawdzenie układu kierowniczego
Sprawdzenie łożysk kół
Akumulator
Ładowanie akumulatora
Przechowywanie akumulatora
Wymiana bezpieczników
Wymiana żarówki reflektora
Światła postojowe63
Światła tylne / hamowania
Wymiana żarówki kierunkowskazu
Wymiana żarówki oświetlenia tablicy rejestracyjnej
Podpieranie motocykla
Serwisowanie koła przedniego
Serwisowanie koła tylnego
Usuwanie usterek
Schemat możliwych usterek
Problemy z uruchomieniem lub słabe osiągi silnika
Przegrzanie silnika
PIELĘGNACJA I PRZERWA W EKSPLOATACJI
Informacja dotycząca koloru matowego
Pielęgnacja
Przed czyszczeniem motocykla
Czyszczenie
Po czyszczeniu
Przerwa w eksploatacji
DANE TECHNICZNE
INFORMACJE DLA UŻYTKOWNIKA
Numer identyfikacyjny pojazdu
Numer seryjny silnika
Etykieta modelu
SKOROWIDZ




POMYŚL O SWOIM BEZPIECZEŃSTWIE

Bądź odpowiedzialnym użytkownikiem motocykla
Jako właściciel pojazdu, jesteś odpowiedzialny za bezpieczną i prawidłową
eksploatację motocykla.
Motocykle są pojazdami jednośladowymi. Ich bezpieczne użytkowanie i
obsługa zależą od stosowania odpowiednich technik jazdy, a także od wiedzy

5

kierowcy. Każdy kierowca powinien poznać następujące wymagania przed
jazdą motocyklem.
• Uzyskać dokładne instrukcje z kompetentnego źródła na temat wszystkich
aspektów obsługi motocykla.
• Przestrzegać wszystkich ostrzeżeń i wymogów dotyczących konserwacji,
podanych w Instrukcji Obsługi.
• Otrzymać fachowe szkolenie w zakresie bezpiecznych i prawidłowych
technik jazdy.
• Korzystać z profesjonalnego serwisu w autoryzowanym warsztacie, jeśli
zaleca to instrukcja lub gdy staje się konieczne, ze względu na warunki
mechaniczne.
• Nie wolno używać motocykla bez odpowiedniego szkolenia lub instrukcji.
Podjąć szkolenie na kursie. Początkujący kierowcy powinni zostać
przeszkoleni przez certyfikowanego instruktora. Skontaktować się z
autoryzowanym Dealerem motocykli, aby dowiedzieć się o szkoleniach w
najbliższej okolicy.

Bezpieczna jazda
Przeprowadzić wstępną kontrolę za każdym razem, gdy pojazd będzie
używany, aby upewnić się, że pojazd jest w bezpiecznym stanie.
Nieprawidłowe wykonanie czynności kontrolnych i konserwacyjnych
odpowiednio zwiększa ryzyko wypadku lub uszkodzenia pojazdu (szczegóły w
punkcie: ”Tabela rutynowych czynności kontrolnych”.
• Motocykl ten jest przeznaczony do przewozu kierowcy i pasażera.
• Główną przyczyną wypadków z udziałem motocykli jest fakt
niedostrzegania motocykli przez innych użytkowników dróg. Wiele
wypadków jest powodowanych przez kierowców samochodów, którzy nie
zauważyli motocykla. Wydaje się, że zapewnienie sobie dobrej widoczności
skutecznie zmniejsza ryzyko takiego wypadku.
Dlatego należy:
▪ Zakładać ubranie w jaskrawych kolorach.
▪ Zachować szczególną ostrożność podczas zbliżania się do skrzyżowań
oraz przejeżdżania przez nie, gdyż są to miejsca, gdzie najczęściej
dochodzi do wypadków z udziałem motocykli.
▪ Prowadzić motocykl w miejscach gdzie jest się dobrze widocznym dla
innych użytkowników dróg. Unikać jazdy w tzw. ”ślepym polu” innego
kierowcy.
▪ Nie wykonywać czynności konserwacyjnych motocykla bez
odpowiedniej wiedzy. Skontaktować się z autoryzowanym Dealerem
motocykli, aby uzyskać informacje o podstawowej konserwacji
motocykla. Niektóre prace mogą być wykonywane tylko przez
wykwalifikowany personel.
• Często uczestnikami wypadków są niedoświadczeni kierowcy. Często, wielu
z nich nie miało ważnego prawa jazdy.
▪ Należy upewnić się, że własne umiejętności są odpowiednie do
prowadzenia motocykla. Ponadto uważać, aby pożyczać motocykl
kierowcom wystarczająco przygotowanym do jazdy.
▪ Należy znać własne umiejętności i ograniczenia. Jazda w sposób zgodny
z umiejętnościami pomoże uniknąć wypadku.

6

▪ Zalecamy ćwiczenie jazdy motocyklem w miejscu wolnym od ruchu
drogowego, aż do pełnego zaznajomienia się z motocyklem i jego
obsługą.
• Do wielu wypadków dochodzi wskutek błędów popełnianych przez
kierowców motocykli. Typowym błędem jest nadmierna prędkość przy
pokonywaniu zakrętów lub niewłaściwy kąt pochylenia na zakręcie.
▪ Należy zawsze stosować się do ograniczeń prędkości, a ponadto
dostosowywać prędkość do warunków panujących na drodze.
▪ Należy zawsze sygnalizować zamiar skrętu lub zmiany pasa ruchu.
Upewnić się, że jest się widocznym dla innych użytkowników dróg.
• Postawa kierowcy i pasażera są ważne dla zapewnienia właściwej kontroli
nad pojazdem.
▪ Kierowca powinien trzymać podczas jazdy obie ręce na kierownicy i obie
stopy na podnóżkach kierowcy, aby zachować kontrolę nad
motocyklem.
▪ Pasażer powinien zawsze trzymać się obiema rękami kierowcy lub
uchwytu siedziska i trzymać obie stopy na podnóżkach pasażera. Nigdy
nie przewozić pasażera, jeśli nie umieści on mocno obu stóp na
podnóżkach pasażera.
• Zabrania się prowadzenia motocykla pod wpływem alkoholu lub
narkotyków.
• Motocykl jest przeznaczony wyłącznie do jazdy po drogach utwardzonych.
Nie jest odpowiedni do jazdy w terenie.

Ubiór ochronny
W większości wypadków drogowych przyczyną śmierci są urazy głowy.
Używanie bezpiecznego kasku podczas jazdy jest jednym z najważniejszych
czynników w zapobieganiu lub zmniejszaniu urazów głowy.
• Należy chronić twarz szybką kasku lub zakładać gogle.
• Należy zawsze stosować podczas jazdy atestowany kask.
• Odpowiednie ubranie ochronne, mocne wysokie buty, spodnie, rękawice
motocyklowe mogą ochronić od obrażeń ciała.
• Nie wolno zakładać odzieży luźnej, gdyż mogłaby zaczepić się o wystające
elementy konstrukcji motocykla, jak dźwignie sterujące, podnóżki, itp.
powodując obrażenia lub wypadek.
• Nie dotykać gorących części silnika lub układu wydechowego podczas
pracy silnika lub bezpośrednio po jego wyłączeniu. Zawsze mieć osłonięte
nogi, kostki, stopy, aby uniknąć oparzeń.
• Pasażer również powinien przestrzegać powyższych środków ostrożności.

Unikać wdychania trujących spalin
Spaliny zawierają tlenek węgla, który jest gazem trującym. Wdychanie tlenku
węgla może powodować bóle głowy, zawroty głowy, senność, mdłości,
dezorientację, a nawet śmierć. Tlenek węgla jest gazem bezbarwnym i
bezwonnym, więc może być obecny nawet wtedy, gdy go nie widzimy i nie
czujemy. Tlenek węgla może się zebrać gwałtownie i śmiertelny poziom może
zostać przekroczony tak szybko, że nie zdążymy się przed nim zabezpieczyć.
Ponadto, śmiertelny poziom tlenku węgla może utrzymywać się przez wiele
godzin lub dni, w zamkniętym, czy słabo wietrzonym pomieszczeniu. W razie
doświadczenia jakichkolwiek symptomów zatrucia tlenkiem węgla, taką

7

przestrzeń należy natychmiast opuścić, wdychać świeże powietrze i zażyć
odpowiednie ŚRODKI MEDYCZNE.
• Nie należy uruchamiać silnika w pomieszczeniach. Nawet, jeśli
pomieszczenie będzie wietrzone przez otwieranie okien i drzwi, stężenie
tlenku węgla może szybko osiągnąć niebezpieczny poziom.
• Nie należy uruchamiać silnika w źle wentylowanych lub częściowo
zamkniętych pomieszczeniach, takich jak stodoły, garaże lub wiaty
garażowe.
• Nie należy uruchamiać silnika na zewnątrz, w takim miejscu, aby spaliny
miały możliwość dostania się do pomieszczenia przez okna lub drzwi.

Obciążenie motocykla
Zamontowanie akcesoriów do motocykla może niekorzystnie wpłynąć na
stabilność i prowadzenie motocykla, jeśli rozkład masy motocykla jest
zmieniony. Aby ograniczyć ryzyko wypadku, należy zachować szczególną
ostrożność w przypadku umieszczenia na motocyklu ładunków lub akcesoriów.
W takiej sytuacji, w czasie jazdy motocyklem należy zachować szczególną
ostrożność.
Oto kilka ogólnych zasad, które należy przestrzegać w przypadku umieszczenia
na motocyklu ładunków lub akcesoriów.
Jazda motocyklem obciążonym ponad wartość dopuszczalną może
doprowadzić do wypadku.

Maksymalne obciążenie motocykla:
160 kg

Podczas ładowania, w ramach limitu obciążenia, należy pamiętać o
następujących kwestiach:
• Masa ładunku i akcesoriów powinna być utrzymana jak najniżej i jak
najbliżej środka ciężkości motocykla. Masę należy rozłożyć możliwie
równomiernie z obu stron motocykla, aby zminimalizować brak równowagi
lub niestabilność.
• Przesunięcie się mas może spowodować nagły brak równowagi. Przed
rozpoczęciem jazdy należy sprawdzić czy akcesoria i ładunek są
bezpiecznie przymocowane do motocykla. Mocowania akcesoriów i
ładunku należy często sprawdzać.
▪ Odpowiednio dostosować zawieszenie do obciążenia (tylko modele z
regulacją zawieszenia) i sprawdzić stan i ciśnienie opon.
▪ Nie wolno mocować dużych lub ciężkich elementów do kierownicy,
widelca przedniego lub błotnika przedniego. Takie elementy,
zamocowane na wymienionych częściach motocykla, mogą
destabilizować jazdę i spowalniać reakcję kierownicy.
• Model nie jest przeznaczony do ciągnięcia przyczepy, do motocykla nie
należy montować wózka bocznego.

Oryginalne akcesoria Yamaha
Wybór akcesoriów do motocykla to ważna decyzja. Oryginalne akcesoria
Yamaha, które są dostępne tylko u Dealera Yamaha, zostały zaprojektowane,
przetestowane i zatwierdzone przez Yamaha specjalnie do tego modelu.

8

Ponieważ firma Yamaha nie może przetestować wszystkich dostępnych na
rynku akcesoriów, odpowiedzialność za prawidłowy wybór, montaż i obsługę
akcesoriów innych producentów spoczywa na kierowcy.
Dlatego, Yamaha nie zaleca stosowania nieoryginalnych akcesoriów, ani
modyfikacji, nawet, jeśli ich zakup lub montaż był u Dealera Yamaha.
Podczas montażu akcesoriów należy używać wyłącznie oryginalnych
akcesoriów marki Yamaha. Tylko oryginalne akcesoria marki Yamaha są
zaprojektowane w sposób spełniający standardy i wymagania Twojego
motocykla.

Zamienniki części zamiennych, akcesoriów i modyfikacje
Chociaż można znaleźć produkty podobne w konstrukcji i jakości do
oryginalnych części zamiennych i akcesoriów Yamaha, należy uznać, że
niektóre akcesoria z rynku wtórnego lub modyfikacje nie są odpowiednie ze
względu na potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa dla siebie i innych osób.
Montowanie w motocyklu części zamiennych lub akcesoriów nieoryginalnych
lub posiadających inne modyfikacje niż zaleca Yamaha, które zmieniają
konstrukcję lub aerodynamikę motocykla, zwiększa ryzyko poważnych obrażeń
lub śmierci i może odbywać się tylko na własną odpowiedzialność właściciela.
Podczas wymiany części zamiennych, olejów lub akcesoriów do motocykla
Yamaha, należy używać wyłącznie oryginalnych części zamiennych, olejów i
akcesoriów marki Yamaha.
Podczas montażu akcesoriów należy przestrzegać poniższe zalecenia oraz
instrukcje podane w punkcie ”Obciążenie motocykla”.
• Nie wolno instalować akcesoriów, które negatywnie wpływają na osiągi
motocykla. Dokładnie sprawdzić akcesoria przed użyciem, aby upewnić się,
że w żaden sposób nie zmniejszają prześwitu pod pojazdem lub prześwitu
przy jeździe na zakrętach, nie ograniczają ruchu zawieszenia, układu
kierowniczego lub pracy elementów sterowniczych i czy nie zasłaniają
reflektorów lub innych świateł.
▪ Akcesoria zamontowane na kierownicy lub przedniej powierzchni
widelca mogą stworzyć niestabilność z powodu niewłaściwego rozkładu
masy lub zmian aerodynamiki pojazdu. Jeśli akcesoria są zamontowane
do kierownicy albo przedniego widelca, muszą być tak lekkie, jak to
możliwe i ich ilość powinna być ograniczona do minimum.
▪ Akcesoria wielkogabarytowe lub duże mogą poważnie wpłynąć na
stabilność motocykla z powodu zmian aerodynamiki pojazdu. Wiatr
może unieść motocykl lub motocykl może utracić stabilność na wietrze.
Akcesoria dużych rozmiarów mogą również powodować niestabilność
podczas mijania lub wyprzedzania dużych pojazdów.
▪ Niektóre akcesoria mogą uniemożliwić kierowcy zajęcie właściwej
pozycji do jazdy. Niewłaściwa pozycja ogranicza swobodę ruchów
kierowcy i może ograniczyć możliwości kierowania. Dlatego, takie
akcesoria nie są zalecane.
• Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku stosowania
akcesoriów elektrycznych. Jeśli urządzenia elektryczne przekraczają
wydajność instalacji elektrycznej motocykla, może nastąpić zanik napięcia,
powodując niebezpieczną utratę oświetlenia lub mocy silnika.

9

Zamienniki opon i obręczy
Opony i obręcze motocykla zostały zaprojektowane tak, aby zapewniać
najlepszą kombinację osiągów, stabilności i komfortu w prowadzeniu pojazdu.
Inne opony, obręcze, rozmiary mogą nie być odpowiednie do tego modelu.
Należy zapoznać się ze szczegółami, dotyczącymi zalecanego ogumienia przy
wymianie opon.

Transportowanie motocykla
Przed transportowaniem motocykla na innym pojeździe należy zapoznać się z
poniższymi wskazówkami.
• Zdjąć wszystkie luźne, niezamocowane przedmioty.
• Sprawdzić, czy zawór paliwa (jeśli jest w wyposażeniu) jest ustawiony w
pozycji ”OFF” i czy nie ma wycieków paliwa.
• Ustawić motocykl przednim kołem prosto na przyczepie lub skrzyni
ładunkowej i zabezpieczyć go w szynie, aby zapobiec ewentualnym
ruchom.
• Mocne elementy motocykla, takie jak rama lub potrójny zacisk widelca
przedniego przywiązać pasami (nie wolno przywiązywać elementów, które
mogłyby się zniszczyć, połamać, na przykład rękojeści kierownicy,
kierunkowskazy. Należy wybrać takie miejsce na motocyklu, aby podczas
transportu paski nie otarły powierzchni lakierowanych.
• Zawieszenie, jeśli jest to możliwe, powinno być zabezpieczone paskami w
taki sposób, aby motocykl nie podskakiwał podczas transportu.

OPIS MOTOCYKLA

Widok z lewej strony


1. Zbiornik płynu chłodzącego
2. Bezpiecznik główny
3. Zestaw narzędzi podręcznych
4. Blokada siedziska pasażera

10

5. Schowek
6. Pierścień regulacji napięcia wstępnego sprężyny zespołu amortyzatora
7. Pedał zmiany biegów
8. Śruba spustowa oleju silnikowego
9. Kaseta filtra oleju silnikowego

Widok z prawej strony



1. Skrzynka z bezpiecznikami
2. Akumulator
3. Korek zbiornika paliwa
4. Reflektor
5. Korek wlewu oleju
6. Wziernik kontroli poziomu oleju silnika
7. Pedał hamulca
8. Wyłącznik światła hamowania
9. Zbiornik płynu hamulca tylnego

14

jest prawidłowy, natychmiast wyłączyć silnik i zlecić Dealerowi Yamaha
sprawdzenie pojazdu.

WSKAZÓWKA
Jeśli lampka ostrzegawcza ciśnienia oleju nie gaśnie po uruchomieniu silnika,
sprawdzić poziom oleju silnikowego i dolać olej, w razie potrzeby (szczegóły w
punkcie: ”Sprawdzenie poziomu oleju silnikowego”).
Jeśli lampka ostrzegawcza ciśnienia oleju świeci się po dolaniu oleju, należy
zlecić Dealerowi Yamaha sprawdzenie obwodu elektrycznego.

Lampka ostrzegawcza problemu silnika
Lampka ostrzegawcza zapali się, jeśli w jednym z obwodów monitorujących
układ silnika został wykryty błąd. Jeśli to nastąpi, należy zlecić Dealerowi
Yamaha sprawdzenie pojazdu.
Obwód elektryczny lampki można sprawdzić poprzez przekręcenie kluczyka do
pozycji . Lampka powinna zaświecić się na kilka sekund, a następnie
zgasnąć.
Jeśli lampka nie zapala się początkowo, gdy kluczyk znajduje się w pozycji
lub jeśli lampka pozostaje zapalona, należy zlecić Dealerowi Yamaha
sprawdzenie obwodu elektrycznego.

WSKAZÓWKA
Lampka ostrzegawcza problemu silnika zapali się, gdy przełącznik Start jest
wciśnięty, ale nie oznacza to awarii.

Lampka ostrzegawcza ABS
Podczas normalnej pracy, lampka ostrzegawcza ABS zapala się po
przekręceniu kluczyka do pozycji "ON" i gaśnie, przy jeździe z prędkością 10
km/h lub wyższą. Jeśli lampka ostrzegawcza ABS:
• nie zapala się, gdy kluczyk znajduje się w pozycji .
• zapala się lub miga podczas jazdy
• nie gaśnie przy jeździe z prędkością 10 km/h lub wyższą
ABS może nie działać prawidłowo. W przypadku wystąpienia którejkolwiek z
powyższych sytuacji, należy jak najszybciej zlecić Dealerowi Yamaha
sprawdzenie systemu (szczegóły w punkcie: ”System ABS”).

OSTRZEŻENIE:
Jeśli lampka ostrzegawcza ABS nie gaśnie przy jeździe z prędkością 10 km/h
lub wyższą lub jeśli lampka zapala się lub miga podczas jazdy, układ
hamulcowy powraca do tradycyjnego hamowania. W takiej sytuacji lub jeśli
lampka nie zapala się w ogóle, należy zachować szczególną ostrożność, aby
uniknąć zablokowania kół podczas awaryjnego hamowania. Należy jak
najszybciej zlecić Dealerowi Yamaha sprawdzenie układu hamulcowego i
obwodów elektrycznych.

Lampka kontrolna zmiany biegów
Lampka kontrolna może być ustawiona na zapalanie się lub gaśnięcie przy
żądanych prędkościach obrotowych silnika i służy do informowania kierowcy,
kiedy jest czas, aby zmienić bieg na wyższy. Szczegółowe wyjaśnienie działania
kontrolki w punkcie: ”Lampka kontrolna zmiany biegów”. !