OPEL INSIGNIA BREAK 2020 Sürücü El Kitabı (in Turkish)
Manufacturer: OPEL, Model Year: 2020, Model line: INSIGNIA BREAK, Model: OPEL INSIGNIA BREAK 2020Pages: 325, PDF Size: 9.36 MB
Page 201 of 325

Sürüş ve kullanım199Araç sadece ön kamera ile
donatılmışsa, aktif acil frenleme ileri
viteste, yürüme hızından
80 km/saat'e kadar hızlarda çalışır.
Radar sensörü donanımı varsa, aktif
acil frenleme ileri viteste yürüme
hızının üzerindeki tüm hızlarda
çalışır. Sadece ön yaya koruması
80 km/saat'e kadar aktiftir.
Etkinleştirilmesi
Bunun bir ön şartı, Önden Çarpışma
Sistemi ve Önde Yaya Saptama
özelliğinin araç ayarlarının
kişiselleştirilmesinde devreden
çıkarılmamasıdır 3 126.
Fren hazırlama sistemi Öndeki bir araca veya yayaya
çarpışma olasılığı yüksek olacak bir
hızda yaklaşıldığında, fren hazırlama
sistemi frenlere hafifçe basınç
uygular. Bu sayede manuel veya otomatik frenleme talebi geldiğinde,yanıt verme süresi kısalır.Acil otomatik frenleme
Fren hazırlama sistemi devreye
girdikten sonra ve olması yakın
çarpışmadan hemen önce, bu
fonksiyon otomatik olarak sınırlı
frenleme yapar ve çarpışmanın darbe hızını azaltır veya çarpışmayı önler.
Aktif acil frenleme yapılırsa, Sürücü
Bilgi Sisteminde bir mesaj çıkar ve bir
uyarı sesi çalar.
Duruma bağlı olarak, araç otomatikman orta şiddette veya sert
fren yapabilir. Bu ön otomatik
frenleme, öndeki araç lambası A ile
gösterildiği üzere önde bir araç tespit
edildiği takdirde meydana gelebilir
3 194. Ön yaya korumasına sahip
araçlarda, önde bir yaya
algılandığında da ön otomatik
frenleme meydana gelebilir.
40 km/s altında bir hızda sistem tam
fren yapabilir.
Acil otomatik frenleme, potansiyel bir
çarpışmayı önlemek için aracı durana kadar yavaşlatabilir. Bu olursa, acilotomatik frenleme aracı durur halde
tutmak için elektrikli park frenini
devreye sokabilir. Serbest bırakmakiçin, elektrikli park freni düğmesine
basın veya gaz pedalına sertçe
basın.9 Uyarı
Acil otomatik frenleme bir acil
çarpışmaya hazırlık özelliği olup,
çarpışmaları önlemek için
tasarlanmamıştır. Aracı
frenlemesi için sisteme
güvenmeyin. Acil otomatik
frenleme çalışma hız aralığı
dışında frenleme yapmaz ve
sadece algılanan araçlara ve
yayalara tepki verir.
İleriye bakan fren asistanı
Fren hazırlama sistemine ve otomatik
fren yapmaya ek olarak, ileriye bakan fren asistanı fonksiyonu ile fren
desteği daha duyarlı olur. Bu
nedenle, fren pedalına daha az sert
basılması ani sert fren yapmaya yol
açar. Bu fonksiyon sürücünün olması
yakın bir çarpışmada daha hızlı ve
sert fren yapmasına yardım eder.
Page 202 of 325

200Sürüş ve kullanım9Uyarı
Aktif Acil Frenleme kendiliğinden
sert fren uygulamak veya bir
çarpışmayı otomatik olarak
önlemek için tasarlanmamıştır. Bir
çarpışma öncesi aracın hızını
düşürecek şekilde tasarlanmıştır. Hayvanlara tepki vermeyebilir. Ani bir şerit değiştirme sonrası,
sistemin bir sonraki öndeki aracı
tespit etmesi biraz zaman alır.
Sürüş esnasında sürücünün tüm
dikkati sürüşte olmalıdır. Sürücü,
harekete geçip fren yaparak ve
direksiyonu kırarak çarpışmaları
önlemeye her zaman hazır
olmalıdır.
Bu sistem tüm yolcularının emniyet
kemerleri bağlı haldeyken çalışacak
şekilde tasarlanmıştır.
Akıllı Fren Asistanı
Araç radar sensörüyle donatılmışsa,
fren pedalına hızlı basılması halinde Akıllı fren asistanı devreye girerek,
öndeki araca olan yaklaşma hızı ve
mesafeye bağlı olarak frenlemeyi
takviye edebilir.
Bu süre zarfında fren pedalında hafif
titremeler veya pedal hareketi
normaldir ve fren pedalına gerektiği
şekilde basılmaya devam edilmelidir.
Akıllı fren asistanı fren pedalı
bırakıldığında otomatik olarak
devreden çıkacaktır.9 Uyarı
Akıllı fren asistanı gerekli olmayan
durumlarda da araç frenlemesiniartırabilir. Trafik akışını
tıkayabilirsiniz. Bunun olması
halinde, ayağınızı fren pedalından çekin ve frenleri gerektiği gibi
uygulayın.
Ön yaya koruması 3 201.
Devre dışı bırakılması
Aktif acil frenleme kişiselleştirme
menüsünden devre dışı bırakılabilir
3 126 . Devre dışı bırakıldığı takdirde,
Sürücü Bilgi Sisteminde bir mesaj
görüntülenir.
Sistemin devre dışı bırakılmasını
veya sadece aşağıdaki durumlarda
alarm vermek üzere ayarlanmasını
tavsiye ederiz.
● araç çekilirken
● araca bir römork takılıysa
● kontak açık durumda bir otomatik
araba yıkama makinesi
kullanmadan önce
● ön cam, kameraya yakın bir noktada hasar görmüşse
● ön tampon hasar görmüşse
Sistemdeki kısıtlamalar
Bazı durumlarda, aktif acil frenleme
sistemi bazı gereksiz durumlarda,
örneğin otoparklarda, bir virajdaki
trafik işaretleri veya başka bir şeritteki araçtan dolayı otomatik fren yapabilir.
Bu normal bir durumdur, aracın
servise götürülmesine gerek yoktur.
Durum ve çevresel koşullar izin
verdiği takdirde, otomatik frenlemeyi
iptal etmek için gaz pedalına sertçe
basın.
Page 203 of 325

Sürüş ve kullanım201Aşağıdaki durumlarda, Aktif acil
frenleme performansı sınırlanır:
● virajlı veya yokuşlu yollarda sürüş
● özellikle römorklu araçlar, traktörler, çamurlu araçlar, vb.
olmak üzere bütün araçların
algılanması
● sis, yağmur veya kar gibi görüşün
sınırlı olduğu hava şartlarında bir
aracın algılanması
● gece sürüşü sırasında
● sisli, yağmurlu ve karlı havalarda,
görüş mesafesinin kısıtlı olması
● ön camdaki sensörün önünün kar, buz, sulu kar, çamur, kir, vb.
ile kapanmış olması
● ön camın hasarlı veya örn. çıkartmalar gibi yabancı
cisimlerden etkilenmiş olması
Sistemin devre dışı kalmasını
önlemek için, ön camda kamera
sensörünün bulunduğu alanları ve
radyatör ızgarasındaki radar
sensörünü kir, toz, buz ve kardan her
zaman temiz tutun.Sürüş esnasında her zaman tam
konsantrasyon gerekir ve
çarpışmalardan kaçınmak için
eyleme geçmeye ve frene basmaya
ve / veya aracın yönünü değiştirmeye hazır olmalısınız.
Arıza Sistemin servise ihtiyacı olması
durumunda, Sürücü Bilgi Sisteminde bir mesaj görüntülenir.
Sistem istendiği gibi çalışmıyorsa,
Sürücü bilgi sistemi ekranında araç
mesajları görüntülenir.
Araç mesajları 3 125.
Ön yaya koruması
Ön yaya koruması, ileri viteste sürüş
esnasında yakındaki yayalarla
gerçekleşen önden çarpışmaların
önlenmesi veya meydana gelen
zararın azaltılmasına yardımcı
olabilir.
Sistem, yolda tam önünüzdeki bir
yayayı algılamak için ön camdaki ön
kamerayı kullanır.Ön yaya koruması, ileri viteste
8 km/saat ile 80 km/saat arasındaki
hızlarda yayaları algılayıp onlar
hakkında uyarıda bulunabilir. Ayrıca,
Ön yaya koruması frenlemeye takviye
sağlayabilir veya aracı otomatik
olarak frenleyebilir.
Gündüz sürüş esnasında, sistem
yakl. 40 m'ye varan bir mesafeye
kadar yayaları algılar. Gece sürüş
esnasında sistem performansı
sınırlanır.
Ön yaya koruması, araç ayarlarının
kişiselleştirilmesi menüsünden
Kapalı, Uyarı veya Uyarı ve Fren
olarak ayarlanabilir 3 126.9 Tehlike
Ön yaya freni, bir yaya
algılamadığı sürece uyarı vermez
veya aracı otomatik olarak
frenlemez.
Sistem, yaya tam önünde, tam
görünür halde, dik duruyor
olmadığında veya bir grubun
parçası olduğunda, çocuklar da
dahil olmak üzere yayaları
algılamayabilir.
Page 204 of 325

202Sürüş ve kullanımÖn yaya koruması şunları içerir:● öndeki yayanın algılanması
● ön yaya uyarısı
● otomatik frenleme
Öndeki yayanın algılanması
Önde yakl. 40 m'ye kadar uzaklıkta
bulunan bir yaya göstergelerdeki 7
kontrol göstergesi ile gösterilir. Baş
üstü ekran donanımlı araçlarda, 7 ön
cama yansıtılır.
Ön yaya uyarısı
Algılanan bir yayaya fazla hızlı
yaklaşıldığında, Sürücü Bilgi
Sisteminde bir çarpışma uyarı
sembolü yanar ve baş üstü ekrandaki
7 sembolü ön camın sürücünün görüş
alanındaki kısmına yansıtılır. Bir uyarı sesi verilir. Fren sistemi sürücünün
yaptığı bir freni daha hızlı
gerçekleştirmek üzere hazırlık
yapabilir ve bu da kısa süreli hafif bir
hız düşmesine neden olabilir. Fren
pedalına gerektiği şekilde basmaya
devam edin.
Ön yaya uyarısı meydana geldiğinde,
hız sabitleme sistemi veya
Ayarlanabilir hız sabitleyici devreden
çıkarılabilir.
Otomatik frenleme
Tam öndeki bir yaya ile çarpışma çok yakın ve frenlere basılmamışsa,
Otomatik frenleme otomatik olarak
orta şiddette veya sert fren yapabilir.
Bu da, bazı çok düşük hızlı yaya
çarpışmalarının önlenmesine veya
yaya yaralanmalarının azaltılmasına
yardımcı olabilir.Otomatik frenleme seviyeleri, daha
yüksek hızlar gibi belli şartlar altında
azaltılabilir.
Bu olursa, otomatik frenleme aracı
durur halde tutmak için Elektrikli park
frenini devreye sokabilir. El frenini
indirin. Gaz pedalına basılması da
Otomatik frenleme ve Elektrikli park
frenini devreden çıkaracaktır 3 175.
Bu sistem Akıllı fren desteğini de
içerir ve Acil otomatik frenleme
sistemi yayalara da tepki verebilir.
Aktif acil frenleme 3 198.
Otomatik frenleme araç ayarlarının kişiselleştirilmesi menüsünde
devreden çıkarılabilir 3 126.
Genel Bilgiler9 Uyarı
Sürücü, harekete geçip fren
yaparak ve direksiyonu kırarak
çarpışmaları önlemeye her zaman hazır olmalıdır.
Page 205 of 325

Sürüş ve kullanım2039Uyarı
Ön yaya frenlemesi, beklenmediği
veya istenmediği durumlarda
uyarı verebilir veya aracı otomatik
olarak aniden frenleyebilir.
Gölgeler de dahil olmak üzere,
biçim veya büyüklük açısından
yayalara benzeyen nesneler için
de yanlış uyarı verebilir veya fren
yapabilir. Bu normal bir durumdur
ve aracın servise ihtiyacı yoktur.
Otomatik frenlemeyi iptal etmek
için, bunu yapmak güvenliyse gaz
pedalına sertçe basın.
9 Uyarı
Römork çekerken Ön yaya
frenleme sisteminin kullanılması
aracın kontrolünün kaybına ve
kazaya neden olabilir. Römork
çekerken, araç ayarlarının
kişiselleştirilmesini kullanarak
sistemi Uyarı veya Kapalı konuma
getirin.
Araç ayarlarının kişiselleştirilmesi
3 126.
Sistemdeki kısıtlamalar
Aşağıdaki durumlarda önden yaya
koruması öndeki bir yayayı
algılayamayabilir veya performansı
sınırlıdır:
● Araç hızının ileri viteste 8 km/saat ila 80 km/saat
aralığının dışında olması.
● Öndeki bir yayayla aradaki mesafenin 40 m'den fazla
olması.
● Virajlı veya yokuşlu yollarda sürüş.
● Gece sürüşü sırasında.
● Sisli, yağmurlu ve karlı havalarda, görüş mesafesi kısıtlı
ise.
● Ön camdaki sensörün önünün kar, buz, sulu kar, çamur, toz, öncam hasarıyla kapanması veya
örn. çıkartmalar gibi yabancı cisimlerden etkilenmesi.Park Asistanı
Genel Bilgiler
Römork kancası bağlıyken,
yapılandırma ayarlarını
Bilgi Ekranındaki araç kişiselleştirme menüsünden değiştirin.
Araç ayarlarının kişiselleştirilmesi 3 126.
Römork kancasına bir römork veya
bisiklet taşıyıcı bağlıyken park
asistanı devreden çıkarılır.
Ön-arka park asistanı9 Uyarı
Park manevrası yapmanın tüm
sorumluluğu sürücüye aittir.
Park asistanı sistemini kullanıken
geriye veya ileriye doğru giderken
her zaman çevreleyen alanı
kontrol edin.
Page 206 of 325

204Sürüş ve kullanımÖn-arka park asistanı aracın önünde
ve arkasında bulunan engellerle araç arasındaki mesafeyi ölçer. Sürücüyü
işitsel sinyaller ve ekran gösterimleri
vererek uyarır ve bilgilendirir.
Ön ve arka denetleme alanları için
ses frekansları farklı olan iki akustik
uyarı sinyali kullanır.
Sistemde her bir arka ve ön tampon
üzerinde dört ultrason sensör
bulunur.
Etkinleştirilmesi
Sistem 11 km/saat'e kadar olan
hızlarda otomatik olarak devreye
sokulur.
Park asistanı tuşundaki r LED
ışığının yanması sistemin çalışmak
için hazır konumda olduğunu gösterir.
Bir kontak çevrimi dahilinde r
kapatılırsa, park asistanı devreden
çıkarılır. Araç hızı öncesinde 25 km/
saat'i aşmışsa, hız 11 km/saat'in altına düştüğünde park asistanı tekrar devreye sokulur.
Sistem devre dışı bırakıldığında,
düğmedeki LED söner ve Sürücü
Bilgi Sisteminde bir mesaj görünür.
Gösterge
Sistem, aracın önünde 80 cm'ye
varan bir mesafe dahilindeki
potansiyel olarak tehlikeli nesnelere
karşı ve ileri bir vites aktifken aracın
arkasında 50 cm, geri vites aktifken ise 1,5 metre'ye varan bir mesafe
dahilindeki potansiyel olarak tehlikeli
cisimlere karşı sürücüyü sesli
sinyallerle uyarır.
Aracın hangi tarafının engele daha
yakın olmasına bağlı olarak, araç
içinde akustik sinyaller ilgili tarafta
duyulur. Aracın o engele olan
mesafesi azaldıkça sinyal sesi
aralıkları da azalır. Aradaki mesafe
yaklaşık 30 cm'den daha az kaldığı
zaman sürekli bir sinyal sesi duyulur.
Ayrıca, arkadaki ve öndeki engellere
olan mesafe de Sürücü bilgi
sistemindeki mesafe çizgileri
değiştirilerek görüntülenir 3 114 veya,
versiyona bağlı olarak Bilgi Ekranında gösterilir 3 120.
Page 207 of 325

Sürüş ve kullanım205
Mesafe göstergesi, daha yüksek
önceliğe sahip araç mesajları
tarafından engellenebilir. Mesaj
reddedildikten sonra mesafe
göstergesi tekrar görünür.
Sesli sinyal, el freni devreye
sokulduğunda veya otomatik
şanzıman vites kolu N
konumundayken susturulur.
Devre dışı bırakılması
Araç hızı 11 km/sa'i aşınca, sistem
otomatik olarak devre dışı olur.
Park asistanı düğmesine r
basarak manuel olarak ayırmak da
mümkündür.
Sistem manüel olarak devre dışı
bırakıldığında, düğmedeki LED söner ve Sürücü Bilgi Sisteminde bir mesaj
görünür.
Manüel bir devre dışı bırakma
sonrasında, r öğesine basılırsa
ön-arka park yardımı tekrar devreye sokulur.
Sistemin tamamı, Bilgi-Ekranındaki
araç kişiselleştirme menüsünden
manüel olarak devreden çıkarılabilir.
Kontak açık kaldığı sürece veya araç
kişiselleştirme menüsünde tekrar
etkinleştirilene kadar devre dışı kalır.
Araç ayarlarının kişiselleştirilmesi
3 126.
Arıza
Bir arıza veya örn. yüksek harici parazit seviyesi veya başka girişim faktörleri nedeniyle sistemin geçici
olarak çalışmaması durumunda,
Sürücü bilgi sisteminde bir mesaj
çıkar.
Araç mesajları 3 125.Gelişmiş park desteği9 Uyarı
Sistem tarafından önerilen park
yerini kabul etmek ve park
manevrası yapmak, tamamen
sürücünün sorumluluğu altındadır.
Gelişmiş park desteğini
kullanırken her zaman çevreleyen
alanı tüm yönlerde kontrol edin.
Gelişmiş park desteği yanından
geçerken uygun bir park boşluğunu
ölçer, yörüngeyi hesaplar ve aracı
otomatik olarak enine veya paralel
park yerine yönlendirir.
Talimatlar sesli sinyallerle
desteklenerek Sürücü Bilgi
Sisteminde 3 114 veya versiyona
bağlı olarak Bilgi Ekranında 3 120
verilir.
Direksiyon otomatik olarak kontrol
edilirken sürücü hızlanma, fren
yapma ve vites değiştirme işlemlerini
yerine getirilmelidir.
Page 208 of 325

206Sürüş ve kullanımSadece GSi modeller
Otomatik şanzımanlı araçlarda,
hızlanma ve vites değişimini sürücü
kontrol etmesi gerekirken, frenleme
ve direksiyon otomatik olarak kontrol edilir.
Gelişmiş park desteği daima ön-arka
park asistanı ile birlikte kullanılır. Her
iki sistem de ön ve arka tamponlarda
bulunan aynı sensörleri kullanır.
Sistem, arka ve ön tamponun her ikisi
üzerinde altı adet ultrasonik sensöre
sahiptir.
Gelişmiş park desteğinin
etkinleştirilmesi
Gelişmiş park desteği sadece ileriye
doğru sürüş esnasında
etkinleştirilebilir.
Bir park yeri ararken, ( düğmesine
kısa basıldığında sistem çalışmaya
hazırdır.
Sistem, park asistanı modunda
paralel park için10 m veya enine park için 6 m olmak üzere park
boşluklarını tanır ve ezberler.
Sistem sadece 30 km/saat'e kadar bir
hızda devreye sokulabilir ve park yeri
arar.
Çok dik yokuşlarda sürüş esnasında
gelişmiş park desteği devreye
sokulamaz.
Çalışma prensibiPark yeri arama modu, Sürücü Bilgi
Sisteminde gösterim
( tuşuna uzun basarak Sürücü Bilgi
Sisteminde paralel veya dikey park
yerini seçin.
Sistem varsayılan olarak ön yolcu tarafındaki park yerlerini tespit
edecek şekilde ayarlanmıştır. Sürücü tarafındaki park yerlerini algılamak
için, sürücü tarafı dönüş lambalarını
çalıştırın.
Page 209 of 325

Sürüş ve kullanım207Bilgi Ekranındaki gösterge
Ekrandaki ilgili simgeye dokunarak
paralel veya dikey park yerini seçin.
Ekrandaki ilgili simgeye dokunarak
park tarafını seçin.
Bir park yeri algılandığında, Bilgi
Ekranında bir görsel geri bildirim ve
sesli bir sinyal verilir.
Bir park yeri önerildikten sonra sürücü
aracı durdurmazsa, sistem başka bir
uygun park yeri aramaya başlar.
Park kılavuzu modu
Aracı durdurma mesajı gösterildikten
sonra sürücü paralel park etme yerleri
için on metre veya enine park etme
yerleri için altı metre içerisinde
durduğunda, sistemin park yeri
önerisi kabul edilmiş demektir. Sistem park boşluğu için uygun olan en
uygun yolu hesaplar.Geri vitese alındıktan sonra,
direksiyon simidi kısaca titreştirilir ve
direksiyon kumandasının sisteme
geçtiğine işaret edilir. Ardından,
sürücüye frenleme, hızlanma ve vites
değiştirme ile ilgili ayrıntılı bilgiler
verilerek manuel şanzımanlı araç
otomatik olarak park boşluğuna
yönlendirilir. Otomatik şanzımanda,
sürücüye hızlanma ve ileri ve geri vitese geçişle ilgili ayrıntılı talimatlar
verilerek araç otomatik olarak park
boşluğuna yönlendirilir. Sürücü
ellerini direksiyondan
uzaklaştırmalıdır. Park kılavuzu
modunda manevra hızı sınırlandırılır.
Ön-arka park asistanının sinyallerine
daima dikkat edin. Sürekli sinyal, bir engele olan mesafenin yaklaşık
30 cm'den daha az olduğunu gösterir.
Eğer herhangi bir nedenle sürücü
direksiyondaki kontrolü almak
durumunda kalırsa, direkisyon
simidini sadece dış kenarından tutun.
Bu durumda otomatik direksiyon
kullanımı iptal edilir.
Page 210 of 325

208Sürüş ve kullanımİşaret ve sembollerin görüntülenmesi
Ekranda gösterilen talimatlar:
● Genel ipuçları ve uyarı mesajları.
● Park yeri arama modu sırasında 30 km/saat'in üzerinde sürüşle
ilgili bir ipucu.
● Bir park yeri tespit edildiğinde, aracı durdurma talebi.
● Park manevrası esnasında sürüş
istikameti.
● Geri vitese veya birinci vitese veya otomatik şanzımanda R
veya D vitesine geçme talebi.
● Durma veya yavaş sürme talebi.
● Bazı talimatlar için sürücü bilgi sisteminde bir ilerleme çubuğu
görüntülenir.
● Park manevrasının başarıyla tamamlandığı ekranda açılan bir
sembol ve zil sesi ile belirtilir.
● Bir park manevrasının iptal edilmesi.
Görüntü öncelikleri
Sürücü bilgi sistemindeki gelişmiş
park desteği göstergesi daha yüksek
öncelikli araç mesajları tarafından engellenebilir. Direksiyon simidindeki9 düğmesine basarak mesaj
onaylandıktan sonra, gelişmiş park
desteği talimatları yeniden görünür ve
park etme manevrasına devam
edilebilir.
Devre dışı bırakılması
Sistem şu şekilde devre dışı
bırakılabilir:
● ( öğesine kısa basıldığında
● park etme manevrası başarıyla sonlandırıldığında
● park yeri ararken 30 km/sa üzerinde hızda sürüldüğünde
● park kılavuzluğu esnasında 8 km/sa üzerinde hızda
sürüldüğünde
● sürücünün direksiyona müdahale ettiği tespit edildiğinde
● dik yokuş eğimi algılandığında
● maksimum vites değiştirme sayısı geçildiğinde: paralel park
etmede sekiz deneme veya dik park etmede beş deneme
● kontağı kapatıldığındaManevra esnasında sürücü veya
sistem tarafından devre dışı
bırakılması durumu ekranda bir
mesajla görüntülenir. Ayrıca, sesli bir
sinyal çalar.
Otomatik şanzıman:
Gelişmiş park desteği park manevrası sırasında devreden çıkarılmış veya
manevra başarılı bir şekilde
tamamlanmışsa, yardımcı, aşağıdaki
koşullardan biri oluşana kadar aracı
yerinde tutar:
1. fren pedalına basılması
2. elektrikli park freninin devreye sokulması
3. vites kolunun P konumuna
getirilmesi
Arıza
Şu durumlarda bir mesaj görüntülenir:
● Sistemde bir arıza olduğunda.
● Sürücü park etme manevrasını başarılı bir şekilde
tamamlayamadığında.
● Sistem çalışmadığında.
● Yukarıda açıklanan sapma durumlarından biri geçerlidir.