Alfa Romeo 156 2003 Instrukcja obsługi (in Polish)

POZNAWANIE SAMOCHODU
30
TYLNY ÂRODKOWY PAS
BEZPIECZE¡STWA TYPU
STA¸EGO
(rys. 48)
Aby zapiàç pas: wsunàç zaczep (A) do
gniazda (B) a˝ do us∏yszenia dêwi´ku za-
trzasku blokady
Aby wyregulowaç pas: przesunàç taÊm´ pa-
sa w klamrze (D), pociàgajàc za koƒcówk´
taÊmy (E) aby skróciç lub za taÊm´ (F) aby
wyd∏u˝yç.
Aby odpiàç pas: nacisnàç przycisk (C).
UWAGAPas jest prawid∏owo wyregulo-
wany gdy przylega do bioder.
MOCOWANIE PASA
BEZPIECZE¡STWA ÂRODKOWEGO
TYLNEGO STA¸EGO
(rys. 49)
Gdy pas bezpieczeƒstwa miejsca tylnego
Êrodkowego typu sta∏ego nie jest u˝ywany,
wsunàç zaczep (A) w odpowiednie gniazdo
(B) znajdujàce si´ w oparciu siedzenia tyl-
nego.
Je˝eli siedzenia tylne nie sà zaj´te, u˝yç od-
powiednich gniazd (A-rys. 47) znajdujà-
cych si´ w oparciu siedzeƒ, aby umieÊciç tam
zaczepy pasów bezpieczeƒstwa, sprawdzajàc
czy zaczep (B) pasa Êrodkowego tylnego sta-
∏ego wsuni´ty jest w gniazdo (C). (Patrz opis
w rozdziale „Mocowanie pasa bezpieczeƒ-
stwa Êrodkowego tylnego sta∏ego”).Zapinaç zawsze zaczep pa-
sa bezpieczeƒstwa w gnieê-
dzie, gdy pas nie jest u˝y-
wany, aby uniknàç w razie wypadku
obra˝eƒ pasa˝erów przez jego ude-
rzenie.
Nale˝y zawsze pami´taç,
˝e w razie gwa∏townego
zderzenia pasa˝erowie sie-
dzeƒ tylnych, którzy nie zapnà pa-
sów bezpieczeƒstwa poza tym, ˝e sà
nara˝eni na obra˝enia, stanowià
powa˝ne zagro˝enie dla pasa˝era
i kierowcy znajdujàcych si´ na
przednich siedzeniach.
rys. 47
A0B0118b
rys. 48
A0B0003b
rys. 49
A0B0468b

POZNAWANIE SAMOCHODU
31
REGULACJA WYSOKOÂCI
MOCOWANIA PRZEDNICH
I TYLNYCH BOCZNYCH PASÓW
BEZPIECZE¡STWA
(tylko wersje Sportwagon)
Zawsze wyregulowaç wysokoÊç mocowania
pasa bezpieczeƒstwa, dostosowujàc jà do bu-
dowy cia∏a osoby zapinajàcej pas, mo˝e to
znacznie zmniejszyç ryzyko obra˝eƒ w razie
zderzenia samochodu.
Poprawnie wyregulowana taÊma pasa po-
winna przechodziç w po∏owie mi´dzy ramie-
niem i szyjà.
WysokoÊç mocowania pasa bezpieczeƒstwa
mo˝na wyregulowaç w 5 ró˝nych pozycjach dla
miejsc przednich i dla wersji Sportwagon tyl-
ko w 3 pozycjach dla siedzeƒ tylnych bocznych.Po wyregulowaniu zawsze
sprawdziç czy suwak, do
którego zamocowana jest
przelotka (B), jest prawid∏owo za-
blokowany w jednym z przewidzia-
nych po∏o˝eƒ. Przy zwolnionym za-
czepie (A-rys. 50) lub (A-rys. 51)
pociàgnàç suwak w dó∏, aby umo˝-
liwiç zatrzaÊni´cie si´ urzàdzenia
mocowania gdyby zablokowanie
nie nastàpi∏o w jednym ze stabil-
nych po∏o˝eƒ.
rys. 50
A0B0029b
rys. 51
A0B0099b
Aby wyregulowaç: podnieÊç lub opuÊciç za-
czep (A-rys. 50) pasów przednich lub
(A-rys. 51) pasów tylnych bocznych (tylko
wersje Sportwagon) mechanizmu blokujàce-
go, przesuwajàc równoczeÊnie przelotk´ (B)
w jednà z ˝àdanych pozycji).

POZNAWANIE SAMOCHODU
32
UWAGA Napinacz pasa
bezpieczeƒstwa jest jedno-
krotnego u˝ytku. Po uru-
chomieniu napinacza zwróciç si´ do
ASO Alfa Romeo w celu jego wy-
miany. Trwa∏oÊç napinacza pasa
bezpieczeƒstwa przewidziana jest
na 10 lat od daty produkcji. Gdy
zbli˝a si´ ten termin zwróciç si´ do
ASO Alfa Romeo aby go wymieniç.NAPINACZE PASÓW
BEZPIECZE¡STWA
Aby zapewniç skuteczniejsze dzia∏anie pa-
sów bezpieczeƒstwa,
Alfa 156wyposa-
˝ona jest w napinacze pasów bezpieczeƒ-
stwa.
Urzàdzenia te „rozpoznajà” poprzez czuj-
nik, ˝e samochód jest w trakcie gwa∏towne-
go zderzenia czo∏owego i cofajà o kilka cen-
tymetrów taÊm´ pasa. W ten sposób
zapewnione jest dok∏adne przyleganie taÊmy
pasa do cia∏a.
Po uruchomieniu zwijacz pasa zostaje zablo-
kowany; taÊma pasa nie wysuwa si´ dalej.
UWAGA Mocne uderzenia,
wibracje lub wzrost tempe-
ratury w obr´bie napinacza
(powy˝ej 100
oC maksymalnie przez
6 godzin) mogà spowodowaç
uszkodzenie lub uruchomienie na-
pinacza. Natomiast wibracje i ude-
rzenia wywo∏ane najechaniem sa-
mochodu na przeszkody na drodze,
kraw´˝niki, dziury w jezdni itp. nie
spowodujà jego uruchomienia.
W razie wàtpliwoÊci zwróciç si´ do
ASO Alfa Romeo.
UWAGAAby dzia∏anie napinacza pasa
by∏o maksymalnie skuteczne, taÊma pasa
bezpieczeƒstwa powinna ÊciÊle przylegaç do
klatki piersiowej i do bioder.
Napinacze pasów bezpieczeƒstwa urucha-
miajà tylko wtedy, gdy zaczepy pasów bez-
pieczeƒstwa sà prawid∏owo w∏o˝one do
gniazd.
Po uruchomieniu napinacza wydziela si´
niewielka iloÊç dymu, który nie jest szkodli-
wy i nie oznacza po˝aru.
Napinacz pasa nie wymaga regulacji ani
smarowania. Jakakolwiek modyfikacja ory-
ginalnego mechanizmu spowoduje jego
uszkodzenie. Je˝eli w wyniku nieprzewidzia-
nych zdarzeƒ (powodzie, sztormy itp.) na-
pinacz pasa zosta∏ zmoczony lub zabrudzo-
ny b∏otem, nale˝y bezwzgl´dnie go
wymieniç.

POZNAWANIE SAMOCHODU
33
Absolutnie zabrania si´
demontowaç lub naprawiaç
elementów napinaczy pa-
sów bezpieczeƒstwa. CzynnoÊci te
nale˝y zlecaç do wykonania w ASO
Alfa Romeo, która posiada odpo-
wiednio wykwalifikowanych pra-
cowników.OGÓLNE UWAGI NA TEMAT
STOSOWANIA PASÓW
BEZPIECZE¡STWA
Kierowca samochodu (oraz wszyscy pasa-
˝erowie w samochodzie) odpowiedzialni sà
za stosowanie si´ do lokalnych przepisów ru-
chu drogowego, w zakresie stosowania pa-
sów bezpieczeƒstwa.
Przed podró˝à zawsze zapiàç pasy bezpie-
czeƒstwa.
TaÊma pasa nie mo˝e byç
poskr´cana i przylegaç Êci-
Êle do cia∏a. Górna cz´Êç
pasa powinna przechodziç znad
pleców i przecinaç po przekàtnej
klatk´ piersiowà. Dolna cz´Êç po-
winna przylegaç do biodra (rys. 52),
a nie brzucha, aby uniemo˝liwiç
wyÊlizgni´cie si´ do przodu. Nie
stosowaç ˝adnego rodzaju zapinek,
zaczepów, które mogà spowodowaç
nieprawid∏owe przyleganie pasa
bezpieczeƒstwa do cia∏a.
Aby zabezpieczenie by∏o
maksymalnie skuteczne,
ustawiç oparcie siedzenia
w po∏o˝eniu zapewniajàcym wygod-
ne oparcie pleców. Pas powinien Êci-
Êle przylegaç do klatki piersiowej
i do bioder. Pasa˝erowie siedzeƒ
przednich i tylnych powinni zawsze
zapiàç pasy bezpieczeƒstwa. Podró-
˝owanie bez zapi´tych pasów
zwi´ksza ryzyko obra˝eƒ lub Êmier-
ci w razie zderzenia samochodu.Absolutnie zabrania si´
demontowaç lub naprawiaç
elementów pasów bezpie-
czeƒstwa i napinaczy. CzynnoÊci te
nale˝y zlecaç do wykonania w ASO
Alfa Romeo, która posiada odpo-
wiednio wykwalifikowanych pra-
cowników.
rys. 52
A0B0004b

POZNAWANIE SAMOCHODU
34
Stosowanie pasów bezpieczeƒstwa jest ko-
nieczne równie˝ dla kobiet w cià˝y: dla nich
zagro˝enie w przypadku zderzenia jest znacz-
nie wi´ksze, gdy nie zapinajà pasów.
OczywiÊcie, kobiety w cià˝y mogà ustawiç
dolnà cz´Êç taÊmy pasa du˝o ni˝ej, tak aby
przechodzi∏a pod brzuchem (rys. 54).
JAK UTRZYMAå W SPRAWNOÂCI
PASY BEZPIECZE¡STWA
– Stosowaç zawsze pasy z taÊmà dobrze roz-
ciàgni´tà nie poskr´canà; upewniç si´ czy ta-
Êma pasa wysuwa si´ swobodnie bez zaci´ç.– Po zderzeniu samochodu o okreÊlonej
energii wymieniç pas bezpieczeƒstwa, nawet
je˝eli pozornie wydaje si´ nie uszkodzony.
Wymieniç tak˝e pas w przypadku uruchomie-
nia napinacza pasa bezpieczeƒstwa.
– Aby wyczyÊciç pas, nale˝y umyç r´cznie wo-
dà i neutralnym myd∏em, wyp∏ukaç i pozo-
stawiç w cieniu do wyschni´cia. Nie stosowaç
mocnych detergentów wybielajàcych lub bar-
wiàcych oraz jakichkolwiek substancji chemicz-
nych, które mog∏yby os∏abiç w∏ókno pasa.
– Unikaç zamoczenia zwijaczy pasów bez-
pieczeƒstwa: ich poprawne dzia∏anie jest
gwarantowane tylko wtedy, gdy nie dosta∏a
si´ do nich woda.
– Wymieniç pas je˝eli posiada oznaki
zniszczenia lub przeci´cia. Je˝eli pas bezpieczeƒstwa
zosta∏ przecià˝ony np.
w przypadku zderzenia sa-
mochodu, musi byç ca∏kowicie wy-
mieniony, ∏àcznie z mocowaniami,
Êrubami mocujàcymi oraz napina-
czem pasa, nawet jeÊli pozornie wy-
daje si´ nie uszkodzony, poniewa˝
straci∏ on swoje w∏asnoÊci wytrzy-
ma∏oÊciowe.
Ka˝dy pas powinien byç
u˝yty tylko przez jednà oso-
b´: nie przewoziç dziecka
na kolanach pasa˝era, stosujàc je-
den pas bezpieczeƒstwa dla ochro-
ny obojga (rys. 53). Nie zapinaç pa-
sem jakiegokolwiek przedmiotu
razem z pasa˝erem.
rys. 53
A0B0007b
rys. 54
A0B0008b

POZNAWANIE SAMOCHODU
35
BEZPIECZNE
PRZEWO˚ENIE DZIECI
POWA˚NE NIEBEZ-
PIECZE¡STWO: Je˝eli
poduszka powietrzna
przednia po stronie pasa˝era jest ak-
tywna, nie umieszczaç fotelika dla dziec-
ka na tym siedzeniu zwróconym prze-
ciwnie do kierunku jazdy samochodu.
Aktywacja poduszki powietrznej w przy-
padku zderzenia mo˝e spowodowaç
Êmiertelne obra˝enia dziecka. Zaleca
si´ zawsze umieÊciç fotelik dla dziecka
na tylnym siedzeniu, poniewa˝ jest to
najbardziej bezpieczne miejsce w sa-
mochodzie w przypadku zderzenia.
W samochodzie wyposa˝onym w po-
duszk´ powietrznà po stronie pasa˝era,
kategorycznie zabrania si´ montowaç
fotelik dla dziecka na przednim siedze-
niu, poniewa˝ poduszka nape∏niajàc si´
mo˝e spowodowaç ci´˝kie obra˝enia
lub Êmierç dziecka, niezale˝nie od si∏y
zderzenia, która spowodowa∏a jej uru-
chomienie. W przypadku absolutnie ko-
niecznym mo˝na przewoziç dziecko na
przednim siedzeniu tylko wtedy, gdy sa-
mochód wyposa˝ony jest w wy∏àcznik
poduszki powietrznej po stronie pasa-
˝era. W tym przypadku jest absolutnie
konieczne sprawdzenie, poprzez odpo-
wiednià lampk´ sygnalizacyjnà
F
znajdujàcà si´ w zestawie wskaêników,
czy poduszka powietrzna jest dezaktyw-
na (patrz rozdzia∏ Poduszki powietrzne
air bag przednie i boczne” – „Przed-
nia poduszka powietrzna air bag po
stronie pasa˝era”). Ponadto siedzenia
pasa˝era powinno byç przesuni´te jak
najdalej do ty∏u aby uniknàç ewentual-
nego kontaktu fotelika dla dziecka z de-
skà rozdzielczà.
rys. 55
A0B0001b
Aby zwi´kszyç bezpieczeƒstwo w razie zde-
rzenia, wszyscy pasa˝erowie powinni podró-
˝owaç w pozycji siedzàcej i stosowaç odpo-
wiednie systemy zabezpieczajàce.
Szczególnie dotyczy to dzieci.
Dzieci w porównaniu do doros∏ych, posia-
dajà g∏ow´ proporcjonalnie wi´kszà i ci´˝szà
w stosunku do reszty cia∏a a struktura mi´-
Êni i koÊci nie jest jeszcze ca∏kowicie rozwi-
ni´ta. Dlatego dla zwi´kszenia ich bezpie-
czeƒstwa nale˝y stosowaç inne systemy
bezpieczeƒstwa ni˝ dla doros∏ych.

POZNAWANIE SAMOCHODU
36
W wyniku badaƒ naukowych majàcych na
celu lepsze zabezpieczenie dzieci opracowa-
no Regulamin Europejski ECE-R44, który na-
rzuca obowiàzek stosowania systemów za-
bezpieczenia dziecka, dobierajàc go
w zale˝noÊci od ci´˝aru cia∏a. Systemy za-
bezpieczeƒ podzielono na pi´ç grup:
Grupa 0 - do 10 kg
Grupa 0+ - do 13 kg
Grupa 1 9-18 kg
Grupa 2 15-25 kg
Grupa 3 22-36 kg
Jak wynika z powy˝szego nast´puje cz´-
Êciowe nak∏adanie si´ grup na siebie.
W praktyce na rynku dost´pne sà zabezpie-
czenia, które mo˝na stosowaç dla odpowied-
nich grup (rys. 56).
Wszystkie urzàdzenia zabezpieczajàce po-
winny posiadaç homologacj´ i znak kontro-
li na zamontowanej tabliczce, której nie wol-
no absolutnie usuwaç.
Dzieci o wadze powy˝ej 36 kg lub wzro-
Êcie 1,50 m z punktu widzenia systemu za-
bezpieczeƒ mo˝na traktowaç jak osoby do-
ros∏e i zabezpieczaç za pomocà zwyczajnych
pasów bezpieczeƒstwa.
W Lineaccessori Alfa Romeo sà dost´pne fo-
teliki dla dzieci, przeznaczone dla ka˝dej gru-
py. Zaleca si´ stosowaç foteliki zaprojekto-
wane, przebadane i produkowane specjalnie
dla samochodów Alfa Romeo.GRUPA 0 i 0+
Dzieci o wadze do 13 kg nale˝y przewoziç
w ko∏ysce ustawionej ty∏em do kierunku jaz-
dy (rys. 56), gdy˝ podczas gwa∏townego
hamowania, g∏owa dziecka utrzymuje si´ na
swoim miejscu nie przecià˝ajàc szyi.
Ko∏yska jest przypi´ta pasem bezpieczeƒ-
stwa i sama utrzymuje dziecko w∏asnym pa-
sem.
Na rysunku pokazano
przyk∏adowy sposób usta-
wienia ko∏yski. Monta˝ ko-
∏yski nale˝y wykonaç wed∏ug do∏à-
czonej do niej instrukcji.
rys. 56
A0B0005b
GRUPA 1
Dzieci o wadze od 9 do 18 kg nale˝y prze-
woziç w foteliku ustawionym przodem do kie-
runku jazdy. Fotelik powinien posiadaç
z przodu poduszk´ (rys. 57) utrzymujàcà
dziecko i powinien byç przymocowany razem
z dzieckiem pasem bezpieczeƒstwa.
Na rysunku pokazano
przyk∏adowy sposób usta-
wienia fotelika. Monta˝ fo-
telika nale˝y wykonaç wed∏ug do-
∏àczonej do niego instrukcji.
rys. 57
A0B0006b

POZNAWANIE SAMOCHODU
37
GRUPA 3
WielkoÊç klatki piersiowej dziecka o wadze
od 22 do 36 kg jest taka, ˝e nie wymagane
jest zwi´kszenie gruboÊci oparcia siedzenia
stosujàc odpowiednià podk∏adk´.
Na rys. 59pokazano przyk∏adowo po-
prawne umieszczenie dziecka na tylnym sie-
dzeniu.
Dzieci o wzroÊcie powy˝ej 1,50 m mo˝na
zapinaç pasem bezpieczeƒstwa jak doros∏ych.
GRUPA 2
Dzieci o wadze od 15 do 25 kg sà zabez-
pieczone bezpoÊrednio pasem bezpieczeƒ-
stwa samochodu. Rola fotelika ogranicza si´
tylko do zabezpieczenia prawid∏owej pozy-
cji dziecka w stosunku do pasa. Górna cz´Êç
pasa powinna przechodziç znad pleców przez
Êrodek ramienia i przylegaç po przekàtnej do
klatki piersiowej, w ˝adnym przypadku do
szyi. Dolna cz´Êç pasa powinna przylegaç do
bioder a nie do brzucha dziecka (rys. 58). Istniejàce foteliki, w któ-
rych mo˝na przewoziç dzie-
ci z grupy 0 i 1, przymoco-
wane sà do tylnego siedzenia za
pomocà pasa bezpieczeƒstwa
i przytrzymujà dziecko w∏asnym pa-
sem. Z powodu swojej masy mogà
byç niebezpieczne, je˝eli zamonto-
wane zostanà nieprawid∏owo (np
je˝eli zapi´ty pas bezpieczeƒstwa
samochodu przechodzi przez po-
duszk´). Przestrzegaç bezwzgl´dnie
zaleceƒ monta˝u podanych w za∏à-
czonej instrukcji.
rys. 58
A0B0002b
rys. 59
A0B0009b
Na rysunku pokazano
przyk∏adowy sposób usta-
wienia fotelika. Monta˝ fo-
telika nale˝y wykonaç wed∏ug do-
∏àczonej do instrukcjiNa rysunku pokazano
przyk∏adowy sposób usta-
wienia fotelika. Monta˝ fo-
telika nale˝y wykonaç wed∏ug do-
∏àczonej do niego instrukcji

POZNAWANIE SAMOCHODU
38
Grupa 0, 0+
Grupa 1
Grupa 2
Grupa 3
DOSTOSOWANIE SIEDZENIA PASA˚ERA DO USTAWIENIA FOTELIKA
Alfa 156odpowiada nowej Dyrektywie Europejskiej 2000/3/CE dotyczàcej monta˝u fotelika dla dziecka na ró˝nych siedzeniach w sa-
mochodzie zgodnie z poni˝szà tabelà:
Siedzenia tylne wersji berlina i Sportwagon
Opis oznaczeƒ:
U= odpowiednie dla systemów zabezpieczeƒ grupy „Uniwersalna” zgodnie z Regulaminem Europejskim ECE-R44 dla „Grup” wskazanych
L= odpowiednie dla okreÊlonych systemów zabezpieczeƒ dzieci, dost´pnych w Lineaccessori Alfa Romeo dla podanej grupy
(*)= na siedzeniu Êrodkowym tylnym z pasem bezpieczeƒstwa o 2 punktach mocowania (typu sta∏ego) nie mo˝na montowaç ˝adnego typu fotelika
U
U
U
U(*)
(*)
(*)
(*) U
U
U
U L
L
L
L od 13 kg
9 -18 kg
15 - 25 kg
22 - 36 kg
Grupa Waga SIEDZENIE
Przednie pasa˝era Pasa˝era tylne boczne Pasa˝era tylne Êrodkowe Pasa˝era tylne Êrodkowe
(pas bezw∏adnoÊciowy (pas sta∏y o 2 punktach
o 3 punktach mocowania) mocowania)

POZNAWANIE SAMOCHODU
39
4)Zawsze sprawdziç przez pociàgni´cie za
taÊm´, czy pas bezpieczeƒstwa jest prawid∏o-
wo zapi´ty.
5)Ka˝dy system zabezpieczeƒ przeznaczo-
ny jest dla jednego dziecka: nie przewoziç ni-
gdy dwojga dzieci na jednym foteliku.
6)Zawsze sprawdziç, czy taÊma pasa bez-
pieczeƒstwa nie uciska szyi dziecka.
7) Podczas jazdy sprawdzaç, czy dziecko
nie zmieni∏o po∏o˝enia lub nie rozpi´∏o pa-
sa bezpieczeƒstwa.
8)Nie przewoziç dzieci trzymajàc ich na
kolanach lub w obj´ciach, tak˝e niemowlàt.
W czasie zderzenia nikt nie jest w stanie
utrzymaç dziecka.
9)W przypadku zderzenia wymieniç fote-
lik na nowy.PRZYSTOSOWANIE DO
MONTA˚U FOTELIKA „ISOFIX”
Alfa 156przystosowana zosta∏a do
monta˝u fotelików Isofix. Jest to nowy, zuni-
fikowany system europejski dla przewo˝enia
dzieci. Isofix jest systemem dodatkowym,
uzupe∏niajàcym stosowanie tradycyjnych fo-
telików. Posiada on inny system mocowa-
nia fotelika za pomocà odpowiednich uchwy-
tów przygotowanych w samochodzie.
Mo˝liwy jest monta˝ mieszany, na przyk∏ad
tradycyjny fotelik montowany z lewej strony
i Isofix z prawej strony. Z powodu ró˝nych ga-
barytów zespo∏ów fotelików, na tylnym sie-
dzeniu mo˝na montowaç maksymalnie trzy
tradycyjne foteliki, natomiast w mocowaniach
Isofix mo˝na montowaç tylko dwa foteliki.
Na przednim siedzeniu dla pasa˝era mo˝na
montowaç tylko foteliki tradycyjne. W samochodach wyposa-
˝onych w poduszk´ po-
wietrznà (air bag) po stro-
nie pasa˝era nie przewoziç dziecka
w foteliku ustawionym na przednim
siedzeniu, poniewa˝ dzieci nie po-
winny nigdy podró˝owaç na tym
siedzeniu.
2)W przypadku dezaktywacji poduszki po-
wietrznej (air bag) po stronie pasa˝era spraw-
dziç zawsze czy lampka sygnalizacyjna
F
w check panel sygnalizuje jej dezaktywacj´.
3)Przestrzegaç skrupulatnie instrukcji, któ-
rà sprzedawca powinien dostarczyç razem
z fotelikiem. Przechowywaç jà w samocho-
dzie z innymi dokumentami i instrukcjà ob-
s∏ugi samochodu. Nie u˝ywaç fotelika w spo-
sób niezgodny z zaleceniami podanymi
w instrukcji monta˝u.Poni˝ej podajemy g∏ówne zasady
bezpiecznego przewo˝enia dzieci:
1)Pozycjà zalecanà dla monta˝u fotelika
dla dziecka jest siedzenie tylne, poniewa˝ jest
to najbardziej bezpieczne miejsce w samo-
chodzie w przypadku zderzenia.